Indiar Intermitentziak 3.1.1

Bidean: Autoricksaw sorta.

Indiako hirien sena bilduko zuen ikono bat bilatu ezkero, autoricksaw-ak aukeratuko nituzke, zalantzarik gabe. Edonon (Mumbai-n salbu) topa daiteke motoziklo horietako bat eta, oso diru gutxigatik, atrakzio tipiko horretaz gozatu.

Gainera, ez pentsa, autoricksaw-etan ibiltzeaz bat aspertu egiten denik -birikak kontaminatu agian, bai-, ez eta gutxiagorik ere. Izan ere, autoricksaw bakoitzak xarma ematen dioten ezaugarri berezi batzuk ditu.

Gehienak, esaterako, kolore berde eta horikoak dira, baina beltz kolorekoak ere aurki daitezke.

Batzuk oso zaharrak dira, haien motorrak ozta-ozta libratzen dituzte bide zuloak eta aldapak. Beste batzuk, berriz, katu abisinioa zabortegi batean ikustea bezalakoak dira. Apaindurez josita, pintatu berriak...

Kontraste biziena: motozikloan sartzen den jende kopurua. Turistak badira, hiru, gehienera jota; bertakoak, berriz, batek ez daki, nola kabitzen diren hainbeste. Dieta kontua izango al da?


Indiar intermitentziak 3.0

Bidean: turista hasiberriaren bidesaria

Gabonei ihes egin nahian dabil ene Brain Pocket-a. Argazki, bideo eta koaderno berdeko apunteetan murgilduta dabil azken egunotan, bideari lotutako bizipenak ordenatuz.

Lan horren emaitzak jasoko ditu indiar intermitentzien 3. kapitulu honek. Hurrengo mezuetan zehar, Indiako bideetan murgilduko gara, bere garraio sistema anitza ezagutuz. Autoricksaw, bus eta trenbideko lehioetatik burua azalduko dugu, azpikontinenteko jendea eta paisaiak dastatzearren.

Eta bidea hasteko, Indian esnatu ginen lehen egunera gonbidatu nahi zaituztet, orduan ordaindu baikenuen turista hasiberri orori dagokion bidesaria.

----------------


Gure lehen gau indiarra Delhiko Pahargang auzo zaratatsuan pasatzea erabaki genuen, tren geltokitik metro gutxira zegoelako. Biharamunean, gosaldu ostean, Main Bazar kalea osorik zeharkatu genuen, Delhi Zaharreko geltokiari lehen ikusia emateko.

Pahargang-etik atera ginanean, plaza erraldoi baten beste aldean, tren geltokiaren eraikina ikusi genuen. Haruntz jo genuen, beraz, jende eta autoricksaw andana hala edo nola saihesten saiatzen ginan bitartean. Bide erdia eginda generamala, zalantzan hasi ginen, ez baikenekien non demontre zegoen txartelak erreserbatzeko bulegoa. Horra hor gure lehenbiziko akatsa.

Horretan genbilela, pertsona bat guregana korrika batean zetorrela ikusi genuen. Hogei bat urteko gaztea zen eta berehala hasi zitzaigun ingelesez hitz egiten.

-Baina, nora zoazte? Trenerako txartelik nahi? Ba bide okerrean zoazte, lagunok... Atzerritarrentzako bulegoa lekuz aldatu berri dute. Erakutsi planoa eta esango dizuet non dagoen orain; ea, ikus dezagun, gu hemen gaude... eta bulegoa beste leku honetan. Autoricksaw-a hartu beharko dozue.

Gazte atsegin hark ez zion instant bakar batean ere hitz egiteari utzi. Jario etengabeak zeharo zorabiaturik utzi gintuen. Hitzik esan gabe, mantso-mantso, berak agindutako autoricksaw-era igo ginen. Agurtu aurretik, azken gomendioa luzatu zigun, bere hitzak irriño batekin laguntzen zuen bitartean.

-Etzazue 10 rupia baino gehiago ordaindu ibilbidearengatik.

Handik hamar minutura, Autoricksaw-ak bulego txiki baten aurrean utzi gintuen. Adostutako hamar rupiak ordaindu ondoren, bulegora sartu ginan. Han esan zigutenak, bertan behera bota zuen aldez aurretik prestatuta geneukan bidai-orria.

-Egun on. Iparraldera doazen trenei buruzko argibide bila gatoz. Manali, Simla, Dehra Dun..., berdin zaigu, baina ezinbestekoa da trena lehenbaitlehen izatea.

-Iparraldera trenez? Hori guztiz ezinezkoa da. Trenbideak moztuta daude montzoia amaitu bitartean.

-Baina montzoia urrian amaitzen da...

-Hala da. Beste leku bat aukeratu beharko dozue. Dena den, beste lekuetara joateko ere oso zaila izango da tren bat lortzea, eserleku eta litera gehienak okupatuta daude, abuztuaren erdi aldera arte gutxienez...

-Eta zer egin dezakegu ba?

-Rajastan ezagutzen al dozue? Leku miresgarria da.

-Ba, bai. Lonely Planet-en ezer irakurri dut, baina...

-Eskaintza oso erakargarriak ditugu Rajastan-dik zehar bidaiatzeko. Trenik ez dagoenez, aukera hoberena taxiarena dela deritzot.

-Taxia? Ez al da garestiegia izango?

-Ez eta gutxiagorik ere. Pertsona bakoitzeko, 300 $-engatik 10 egun pasa ditzakezue. Taxi gidariak hotelen parean utziko zaituzte eta, hori gutxi bada, maletegian nahi adina garagardo izango dozue eskura, frexko-frexkoa.

-Beraz, 600 $, hamar egunengatik?

-Hala da. Kontutan hartu, gidariak ere lo egiteko lekua behar duela, eta horrek ere dirua balio duela...

-Ez dakit ba, pentsatuko dugu.

------------------

Pajargang ingurura bueltatzeko, autoricklsaw-a hartu genuen berriro. Motoziklora igo aurretik, salneurria adosteko tratuari ekin genion.

-Zenbat? -galdetu zuen Lutxianok

-30 rupia.

-30? Hori lapurreta da. Tori zazu 10.

Gidariak ez zuen muskulu bat ere mugitu.

-Ez dizut 10 baino gehiago ordainduko.

Azeleragailuaren hotsa eta dioxidoa gure biriketan.

Bigarren autoricksaw-a geldiarazi genuen, baita erantzun berbera jaso ere. Berdin hirugarrenean. Eta laugarrenean.

Adela eta biok elkar begiratu genuen. Orduantxe jabetu ginan, tren geltokiko 'gazte atsegin' hark sartu zigun ziriaz. Autoricksawaren salneurria, txartel bulegoaren lekualdatzea..., erabat susmagarria zen hura guztia.

--------


Handik bi egunera, geltokira bueltatu ginen. Bigarren saio hartan ez zigun inork asaldatu. Atzerritarrentzako bulegoa aixe aurkitu genuen, bai eta behar genituen tiketak eskuratu ere. Baina horri buruz beste mezu batean ariko naiz, trenari eskainiko diodan horretan (3.3), alegia; bitartean, posteskriptum-arekin agurtzen zaituztet.

-------------------


Posteskriptum-a: Aste pare bat geroago, Jaisalmer-en, bikote bilbotar batekin egin genuen topo. Delhiko geltoki zaharrera txartelak erostera joan zirenean, guri sartu ziguten ziri berberarekin engainatu zituzten. Hau da, 'gazte atsegin' batek salmenta-bulego itxita zegoela esan, eta agentzia pribatu batera bidali zien. Han ere, azaldu zieten azaroaren 13ra arte trenik ez zegoela, eta Rajastandik bidaiatzeko aukera bakarra, beraz, taxia alokatzea zela.

Baina zoritxarrez, bilbotar haiei, ez eta bidaian zehar ezagutu genituen beste turista gaixoei ere, ez zitzaien burutik pasa geltokiari bigarren bisitatxoa egitea.

Hamar egun ibili ziran, beraz, Rajastango eremu lehorrak taxiaren lehiotik ezagutzen, gidariak komisioa zeukan hotelak bisitatuz eta, -a ze luxoa!- maletegiko garagardo frexkoa dastatzen.

Indiar Intermitentziak 1.1

Bidai orria



Delhi. Bost gau.
- Uztailak 31: Delhi-Agra. Trenean (4 ordu).
Agra. Bi gau.
- Abuztuak 2: Agra-Jaipur. Trenean (5 ordu).
Jaipur. Bi gau.
- Abuztuak 4: Jaipur-Pushkar. Autobusean (4 ordu).
Pushkar: Lau gau.
- Abuztuak 8: Pushkar-Jodhpur. Autobusean (4 ordu).
Jodhpur. Bi gau.
- Abuztuak 10: Jodhpur-Jaisalmer. Autobusean (6 ordu).
Jaisalmer. Hiru gau.
- Abuztuak 13: Jaisalmer-Udaipur. Gau traumatikoa autobusean (12 ordu).
Udaipur. Hiru gau.
- Abuztuak 16: Udaipur-Mumbai. Gaua autobusean (16 ordu).
Mumbai. Bi gau.
- Abuztuak 19: Mumbai-Goa. 'Shatadbi Express' trenean (10 ordu)
Colva (Goa). Zortzi gau.
- Abuztuak 28: Goa-Mumbai. 'Shatadbi Express' trenean (10 ordu).
Mumbai. Hiru gau.

Indiar intermitentziak 2.4

Ganapati festibala

Irailaren hasieran Ganapati festibala ospatzen da India osoan. Hamar egunetan zehar Ganesha-ren omenezko prozesioak eta instalazioak egiten dira azpikontinentearen bazter guztietan.

2006 hartan, Lutxiano eta Adela Mumbai zeuden, bidaiaren azken egunak pasatzen; han ere, Ganapati nonnahi.

Behin-behineko tenpluak
Prozesioak










XIX. mendaren garaiko tramankulu mekanikoak




-----------------------

Ganeshen bizitzaren inguruko istoriak edonon entzuten dira. Oso errotuta daude indiarren azpikontzientean. Adibide adierazgarri bat: hindiar jainkoei buruzko telesailak egin izan dira, hegoamerikako 'kulebroi'en modura.

Bere inguruan kontatzen diren istorioen artean, bat ekarriko dut honera, elefante buruaren esanahia argitzen duena alegia.


Zergatik du Ganeshak elefantearen aurpegia?

Shiva eta Parvati senar-emazteak, Ganesha izena jarri zioten bere seme jaioberriari. Gaztetu zanean, mundua ezagutu nahi zuela eta, etxetik alde egin zuen. Urteak eta urteak eman zituen hemen eta han, Indiako bazter guztiak bisitazen. Indiako beste puntan zegoela, herrimina bere bihotzera deitu eta etxerako bidea hartu zuen. Baina etxean ez zuen harrera onegirik jaso. Aitak ireki zion atea:

-Aita, neu naiz..., Ganesha..., zure seme...

Shivak ez zuen bere semea ezagutu. Bere begiek, gizon arrotz, zikin eta gezurti bat besterik ez zuten ikusten. Haserre batean, ezpata hartu eta lepoa moztu zion


Zart!

Ganesha gaixoari.

Orduan Parvati agertu zen; oihu ikaragarria bota zuen, bere ankek Ganesharen garezurrarekin topo egin zutenean.

-Shiva madarikatua! Zer egin dozu gure seme maitearekin!

Shivak Ganseharen burua eta gorputza hartu eta Brahmarengana jo zuen, ea berak biak batzera asmatzen zuen. Baina garezurra oso hondatuta zegoen, eta Brahmak beste aukera bat eskaini zion Shivari.

-Bittu ze ingo deu. Atera kalera eta aurkitzen dezun lehen bizidunari burua kendu eta zure semearen gorputzaren gainean jar ezazu.

Shivak elefante-kume bat aurkitu zuen; lepoa moztu eta Ganesharen gorputzean jarri zuen. Parvatiri ez zion grazia handirik egin bere semea buru horrekin ikusteak, baina azkenean amore eman behar izan zuen.


-------------------

Posteskriptuma: Istorio honen bigarren bertsio bat irakurri berri dut, aldaketa txiki baina garrantzitsu bat dakarrena. Kontakizun horren arabera, Shiva izan zan etxetik alde egin zuena, eta ez Ganesha:

'Shiva Parvatirekin ezkondu eta Kailash mendira joan zan metidazioa egitea. Alde egin urte erdira, Parvatik seme bat izan zuen. Urte dexente geroago, ermitau bizitzarekin aspertu zanean, Shivak etxera bueltatu zen. Etxeko atean gaztetxo bat bidea oztopatzen ari zen.

'-Geldi hor! Ezin zintezke sartu! Parvati bainua hartzen ari da, eta bitartean inork ez dezake etxe honetara sartu.

'Shivak ez zekien gaztetxo hura bere semea zenik, eta Ganeshak, beste hainbeste, inoiz ez bait zuen bere aita ikusi.'

(Hortik aurrerakoak ezagutzen dituzu jada, lehen bertsioaren parekoak baitira.)

'Haserre batean, ezpata hartu eta lepoa moztu zion

'Zart!

Post zahar honetan bezalaxe.

Ostrukaren estrategia (eta bi)

Errealitatearen aurrean begiak ixtea ez da gizabanakoen ezaugarri esklusiboa. Gizarteak ere askotan jarraitzen du ostrukaren estrategia. Tesi hori irudikatzeko, etorkin gazteek gaur eta hemen bizi duten egoerari buruz ariko naiz.

-------------------

Azken urteotan, etorkin ugari iritsi dira Euskal Herrira: magrebtarrrak, sahara azpikoak, latinoamerikarrak, Europa ekialdekoak... Eta horien artean, nola ez, gaztetxo asko daude, 16 urte bitartekoak, eskolara joan beharra daukatenak.

Ikasle horien gehiengoak euskaraz ez dakienez, B ereduan matrikulatzen da. Hemen gauza bat argitu nahi det: DBHko ikastexe askotan, B eta D ereduko ikasleek ikastetxe desberdinetan ikasten dute. Batxilergoan, ikastexe berberetan badaude ere, bereizketa sotilagoak ematen dira, hots, B eredukoen gela arik eta urrutien jartzea, esate.

Era horretan, gazteleraz soilik bizi diren neska-mutikoak, ez dituzte D eredukoekin harremanak izateko aukera asko izaten. Aisialdi garaian ere gauza bera gertatzen da. Horretaz ohartzeko, larunbat arrats batean Ilunbe aldera egitera gomendatuko nuke. Talai ederra etorkinen mundua eta erreferenteak ezagutzeko.

Modu horretan, gure begien parean mundu paraleloa sortzen ari den bitartean, gizarteak ezer pasako ez balitz bezala jokatzen duelakoan nago. Eta hori da gehien harritzen/sutzen nauena. Hezkuntzako sindikatuek kaleratzen dituzten aldarrikapenetan ere, zeharka aipatzen da etorkin berrien fenomenoa.

Hori dela eta, aurreko ostiralean poza handia sentitu nuen, Berria egunkariak Miramar jauregian egiten ari ziren jardunaldien berri eman zuenean. Bertan, Hizkuntz ereduen desagerpena eskatu zuen Felix Etxeberriak. 'Ikasle guztiak euskaldundu' lemapean, zalantzan jarri zituen, gaur egun, B eredua mantentzeko arrazoiak:

"Ikasleak elkarrekin egotea defendatzen dugu, gela berean eta eredu bakar batean, integrazioaren bidean sakontzeko eta bi pentsamolde eta gizatalde sor daitezen eragozteko."

Bere proposamena Kataluniako eredua jarraitzea da: "legeak espresuki debekatzen du ikasleak beren ohiko hizkuntzaren arabera ikastetxe edo talde berezietan banatzea."

Erabat ados nago horrekin. Bide desberdinetatik ondorio berberera ailegatu gerala iruditzen zait. Bere diagnosiarekin, berriz, ez nator bat, A eta B ereduetan ikasteko arrazoi bakarra dagoela uste baitu: "Seme-alabek euskara ez ikasteko."

Kontu hori sakonago aztertu behar delakoan nago. Horregatik, puntua hartuko diot Felixek mahai gainean jarri duen galderari:

Zergatik A eta B ereduen arteko bereizketa hori?

Alde batetik, susmoa daukat, D ereduko ikasleak eta haien gurasoak gustora dabiltzala egungo egoerarekin. Guraso askok beldur dira ea etorkinek ez dituzten haien seme-alabak 'kutxatuko'. Bai, badakit, berriro ere generalizatzen ari naizela, baina tokatu zait ikustea etorkinekiko mesfidantza hori gero eta gehiago errotzen ari dela gure eskoletan.

Bestetik, B ereduko ikasleei ez dirudi bereizkeri hori gehiegi axola zaienik. Batek baino gehiagok euskara oztopoa bezala ikusten duela esan dit; ikasi baino, nahiago dutela lana Euskal Herritik kanpo bilatzea.

Horrelakoak entzuten ditudanean oso triste jartzen naiz, eta lurrazpian sartzen dut nere burua, ikasleak nere malkoak ikus ez ditzan.



Ostrukaren estrategia (bat)

Ezin izango nuke hobe adierazi, patxitraperok bere aspaldiko mezu batean dioena. Erabat identifikatzen naiz bere hitz hauekin:

Ez zait batere gustatzen gauzak behartuta egitea. (...). Horregatik uzten ditut hamaika lan azken azkenerarte. Behartuta egin beharreko guztiak, betidanik, txiki txikitatik...

Niri ere asko kostatu izan zait beti behartuta lan egitea. Azpikontzientean txip moduko bat pizten zait eta akabo, hipotesi onenean, azkenerako utziko dut kontua. Baina gertatu izan zait ere inoizerako uztea; hau da, ostrukaren estrategia jarraitzea: burua lurrazpiratu eta itxoin, ea arazoa bakarrik konpontzen den.




Batek pentsa lezake estrategia hori jarraitzen duenari, heldutasun pittin bat falta zaiola. Litekeena da. Ba ni ere klubekoa naiz. Gustatzen zait, noizbehinka, begiak eskutartean izkutatzea -inork ezin nau ikusi-, eta ene haurtzaroko sentzazio haietara bueltatzea.

Argi dago, baina, estrategia horrek bere arriskuak badituela. Burua lurrazpian baduzu ere, garunak ezin du bere lana utzi, egiteke utzi duzun horretan pentsatzen ari da etengabe. Horri 'kulpa' deitzen zaio. Eta kontzientzia horrek daraman zama astuna da oso.

Gerta liteke, gainera, zama horren pisua jasanezina izatea, horrek ondorio beldurgarriak ekar dezazke. Ezagutu al duzue inoiz gazte bat, zeinen gurasoek uste zuten Ingenieritzako laugarren mailan zegoela, eta matrikularik ere ez zuela? Nik bai. Baina ume-kontua da hori, oraintxe datorren egiazko (eta beldurrezko) istorioaren aurrean.

Imagina dezagun medikuntza ikasten ari den tipo frantses bat. Bere neskalagun, guraso eta lagunek karrera atera berri duela uste dute. Hala edo nola lortu du, bost urte luzeetan, guztioi engainatzea. Handik gutxira, Estrasburg-eko 'Osasunaren Mundu Erakunde'an lana aurkitu duela esan die, baina hori ere ez da egia; basoan bakarrik pasatzen ditu egunak. Ezkondu egin da eta bi seme-alaba izan dituzte. Nondik ateratzen du dirua? Bere emaztearen gurasoek eman ziotenetik, epe luzeko bonu batetan inbertitzeko. Diru horrekin, goi mailako famili burges baten bizimodua dauka.

Handik hamar urtera, dirua urritzen hasia danean, emaztearen aitak, bonuetako dirua bueltatzeko eskatzen dio. Denbora batean lortzen du kontua atzeratzea, baina ez asko. Erortzear da, hainbeste urtetan eraikitako harezko gaztelua.

Zer egiten du? Bi aukera emango ditut.

a) Bere buruaz beste egin.

b) Famili osoa erre: seme-alabak, emaztea, eta haren aita eta ama. Bera ere pixka bat erre zan, baina koartada bezala erabiltzeko.

Erantzuna, Emmanuel Carrère-ren 'L´adversaire' eleberrian irakurri dezakezu. Liburu gogorra da oso, bi urdai baino gehiago behar dira eleberri hori irakurtzeko. Gaztelerazko itzulpena ezagutzen dut nik; hona hemen Ignacio Illarreguiren kritika, gazteleraz.

------------------

Mezu hau ezin dut hemen amaitu, hain era tristean. Irakaspen bat eskaintzearen beharra sentizen dot. Bizitzari aurre egiten dioten pertsona baten bila ari naiz ene 'brain-pocket'ean. Irudi hau atera zait:

Aspaldiko sanferminetako entzierro hura luzera doa, zezen despistatu bat dela eta. Zezen plazako atera gerturatzen ari da. Telebistako kronometroak lau minutu markatu ditu. Zezenaren aurrean, metro gutxira, korrikalari bat labaindu eta lurrera erori da. Bere begiak eta zezenarenak bat egin dute. Korrikalaria lurrean etzanda dago, gora begira. Zezena zuzen-zuzen joan da beregana. Metro bat falta zaionean, muturra jaitsi du, bere adar ederrak agerian utziaz. Bitartean, korrikalariak etzanda jarraitzen du. Zezenaren hatsa sentitu dezake jada.

Zer egiten du? Bi aukera emango ditut.

a) Zezenari aurre egin, eta adarretatik hartzen du.

b) Kikildu egiten da eta jesukriston adarkada jasotzen du.

Erantzuna asmatu duzulakoan, hona hemen agindutako (!) irakaspena:

Korrikalaria zezenaren indarraz baliatzen da bere bizia salbatzeko. Era berean, arazoei aurre egitea da onena, arazoek beraiek salbatuko baikaituzte.




Sustrairik gabeko arbola gaztea

Irakurtzen nauzuenetako batzuk jakingo duzue jada irakasle nomada naizela. Zortzi urte daramazkit Euskal Autonomi Erkidegoko bigarren hezkuntzako ikastetxeak banan-banan dastatzen.

Egia esan, nik ez nuen lanbide hura aukeratu, berak aukeratu ninduen ni. Kontua da 1998an azpikontrata batentzat lanean nenbilela Gasteizen, Arabako Foru Aldundiaren Aldizkari Ofiziala (BOTHA delakoa) euskaratzen. Lan baldintzak hutsaren hurrengoak ziren: ehun mila pela zortzi ordu lan egiteagatik.

Horregatik, Hezkuntza Ordezkaritzatik deitu nindutenean ez nuen bi aldiz pentsatu eta irakasle bihurtu nintzen.

Ez pentsa ene aukera bokazio kontua zenik, ezta gutxiagorik ere. Izan ere, mutil koxkorra nintzanean ez nekien zer izan nahi nuen, baina oso argi neukan gauza bat: irakaslea ez nuela izan nahi. Garai haietan irakasleek sekulako pena ematen zidaten, zeharo miresten nuen bere pazientzia amaiezina. Agian orain kontatu beharko nituzke eskolan egin genituen barrabaskeri batzuk, baina hori ez da mezu honen helburua, ea beste batean.

---------------


Asko aldatu dira gauzak nere ikasle garaietatik. Urteak aurrera joan ahala, gero eta gehiago kostatzen zait gaztetxoei ulertzea. Hori gauza normala da oso. Belaunaldi berriek betidanik egin dio aurre aurrekoari, naturaren legeei jarraiki.

Horregatik inoiz ez zait gustatu esatea egungo neska-mutilak lehengoak baino okerragoak direla. Topiko hutsa besterik ez da hori.

Are grazia gutxiago ematen dit errua irakasleei botatzea. Bigunegiak garela, gure erantzunkizunei bizkarra ematen diegula...

Batek esan lezake, jarraian kontatuko dudan istorioa errealitatearen parte bat besterik ez dela, ene jarrera zeharo korporatibista dela. Libre zara hori pentsatzeko.

--------------


EAEko edozein ikastetxe, XXI. mendearen hasieran.

Ikaslea deabruaren berraragiztapena dirudi. Hitz gordin eta iraingarrien bidez besterik ez daki hitz egiten. Irakasleak nekez eman ditzake eskolak, mutilak etengabe oztopatzen baititu. Atentzioa deituz gero, bere jarrera oldakorra agerian uzten du. Berdin zaio kaleratzen badute. Falta larria jartzen badiote, baliteke irakasleari mehatxuren bat botatzea. Irakaslearentzat momentu goxo bakar bat dago: ikasleak bere idazmahaian lo hartzen duenean. Pakea.

Norena da errua?

Tutoreak hitzordua eman dio amari. Aitari ez, bananduta baitaude eta aspaldi ez delako bere semeaz arduratzen. Tutoreak ikaslearen jarreraren inguruko azken berriak ematen dizkio. Holakoaxea amaren erantzuna:

-Eta zer nahi dezu, ba, nik egitea? Arratseko ordubietatik hamarrak arte egiten dut lan, ordu hoietan ezinezkoa zait mutila kontrolapean izatea.

-Baina mutilarentzat ezin da ona izan hainbeste denbora bakarrik egotea...

Norena da erantzunkizuna?

Ikaslearena? Irakasleena? Gurasoena? Gizartearena?

Zuk zeuk.

Nire erantzuna mezuaren izenbururan aurki dezakezu. Errua, nire ustez, sortzen ari garen gizartean datza. Inoiz baino bikote gehiago banantzen dira, seme-alabak dituztela kontutan hartu gabe. Haurrak babesik gabe hazten dira eta klaro, de aquellos barros...

Hausnarketarako galdera bat amaitzeko, aurrekoaren harira:

Pentsatu al zuten aita eta ama haiek, ume bat izateak zer suposatzen zuen?

----------------


Posteskriptuma: Amaren lanbidea nahita utzi dut bukaerarako: psikologoa. Puf!

Komikitaun 3.2

Mezu honek bi xede ditu. Alde batetik, eskubiko zutabean jarri detan loturaren berri ematea; eta bestetik, GIF animatu horren marrazkien egilea aurkeztea.
Hasi gaitezen:

- Irudi animatuan klikatu ezkero, 'komikitaun' konvolutean idatziko ditudan mezuak azalduko dira, gaietan salkatuta. Gif hori, Un Freeez 2.1 programaren bitartez gauzatu dut. Oso erabilterraza da eta, gainera, dohakoa.

- Frantzia aldera joaten garenean komikiren bat erosteko ohitura daukagu, eta frantsesez ezer gutxi dakigunez, komiki mutuak erosten saiatzen gara. Modu horretan, bilduma polita osatzea lortu dugu. Bilduma horretatik bertatik atera ditut gif-ean jarri ditudan marrazkiak. Hona hemen autorea eta bere lanari buruzku iruzkin txikia:


François Ayroles (Paris, 1969) 'Lapin' izeneko fanzinearen bitartez ezagutu nuen. Aldizkari hori L'Association argitaletxeak kaleratzen du eta Frantziako komikilarien harrobi erreferentzailea bilakatu da azken hamarkadan. Izan ere, bertako sinadura askok sekulako arrakasta lortu dute komiki komertzialaren munduan: Lewis Trondheim, Guy Delisle, David B., Joann Sfar, Cristophe Blain eta François Ayroles, besteak beste.

'L'Association' argitaletxeko komiki gehienak esperimentalak direla esan genezake. Autoreek askatasun osoa daukate nahi dutena argitaratzeko, salmenta kopurua eta irakurgarritasunak ez du zertan bere lana baldintzatzen.




Testuinguru horretan kokatzen da Ayrolesen lana. Paragrafo honetan agertzen den azala, 'Les parleurs' (L'Association, 2003), urte pare bat geroago topatu genuen. Marrazkien sinpletasuna eta erritmoa dira, nere ustez, lan horren ezaugarririk nabarmenenak. Isiluneekin jokatzen maixua dela deritzot, eta zer esanik ez hizlarien diskurtsoarekin. Irakurleak, bere kasa imagina dezake hizlari bakoitza esaten ari dena. Oso ariketa entretenigarria, benetan gomendagarria. Ene ikasleekin probatu izan dot inoiz eta nahiko gauza kuriosoak atera dira. Orain zure txanda da.

Irudia handitzeko, bertan klikatu.


Komikitaun 1.1

Euskal komikigintzaren egoera

Orain dela urte pare bat bizitako pasarte batekin hasiko naiz, aurreko mezuan airean utzi nuen galdera erantzuten: Donostiako Hontza liburudendan negoen, komikien atalean kuxkuxeatzen. Ikusmiran bost bat minutu neramatzala, nere ondoan jarri zen aspaldi itzulpen eskolak eman zizkidan pertsona, egun Kontseiluko burua dena. Bai, hura bera, Xabier Mendiguren Bereziartu. Han egon zan, denbora luzean, komikiei begira. Bere begietan somatzen nuen etsipena berehala ulertu nuen: han ez zegoen euskarazko komiki bakar bat ere.

Pasarte hori aintzat hartuta, euskarazko komikigintzaren panorama nahiko iluna dela nabaria da. Komikiak bakarrik argitaratzen duen argitaletxe bakarra dugu, Sauré, konbentzionalegia nire gusturako. Argitalpen solteak ere egin dira, Ralf Köning-en 'Kondoi Hiltzailea'-ren euskarazko itzulpena kasu, baina ezer gutxi gehiago. Aldizkari batzuk ere izan dira gure artean: Habekomik, Naparheid, Ipurbeltz, baina hori da dena. Azken hau da, egun, indarrean dagoen bakarra, baina bere edukiak gaztetxoei daude zuzenduta.

Dena den, euskal komikigintzaren oasian, nohizbehinka, lore ederrak ernaltzen dira. Olariagak badu, eskerrak, ondorengorik: Patxi Gallego.

Baina Xabinaitor eta bere poxpoliñek mezu oso bat beraiei eskeintzea merezi dute gutxienez.

Bitartean, lotura mamitsu hauekin usten zaitut. On egin deizuela.

EUSKAL KOMIKIGINTZA
- e-gor blog: euskeraz aurkitu detan komiki-blog bakarra.
-Euskonews aldizkari birtualak euskal komikigintzari eskainitako artikulua.

PATXI GALLEGO
'Pololoak 1: Poxpoliñen lurrina'
- Xabier Mendiguren Elizegik bere blogean Patxi Gallegori egiten dion elkarrizketa.
- Igor Leturiaren artikulua Berrian.
- e-gor blog-en artikulua bere blogean.
'Pololoak 2: Poxpoliñaren bahiketa'.
- Ekain Rojok Berrian idatzitako artikulua

Komikitaun 3.1

Lutxiano eta komikiak

Mezu honekin konvolut berria hastera noa. Bertan komikiaei buruz idatziko dut, euskaraz. Komikitaun izena eman diot, hobeagorik bururatu ez zaidalako.

Txikitatik gustatu zaizkit komikiak. Anaia nagusiak ekartzen zituzten etxera, eta uste det horrek behin-betiko eragina izan zuela mundua sentitzeko dudan moduan.

80ko hamarkadaren hasiera horretan, Espainiako estatuko komikigintza bere une gorenean zegoen. Dozenaka aldizkari argitaratzen ziren, batez ere Bartzelonan, baina baita Madrilen ere: Totem, Creepy, Rambla, Madriz, El Víbora, Metropol, 1984, Cairo...

Han ezagutu nituen Hugo Pratt eta Corto Maltese, Guido Crepax eta Valentina, Jacques Tardi eta Adele Blanc-Sec, Robert Crumb eta Mr. Snoid, Milo Manara eta Giusseppe Bergman, Nazario eta Anarcoma, Alberto Breccia eta Mort Cinder, Liberatore eta Rank Xerox, Pamiés eta Roberto El Carca, Moebius eta Jerry Cornelius, Franquin eta Gaston Lagaffe...

Horiek guztiak izan ziren ene nerabezaroan izan nituen irakasleak. Izan ere, eskolan zein etxean ikasi ezin nituen ikasgaiak haiek eskaini zizkidaten: bidaiak, historia, salaketa, transgresioa, erotasuna, sexua, surrealismoa, askatasuna...

Gaur egun aldizkari horietatik ez da bakar bat ere geratzen (azkena El Víbora, orain dela urte pasatxo atera zuen bere azken alea). Urte asko pasa dira eta komikigintzaren booma ezin zezakeen eternala izan. Dena den, badirudi azkenaldi hontan burua ateratzen ari dela. Betiko argitaletxeei (Norma, La Cúpula), beste batzuk gehitu zaizkie eta, egun, gazteleraz argitaratzen diren komikien eskaintza asko aberastu da. Argitaletxe berriak sortu dira. Horien artean, sins entido, Ponent Mon, Inrevés eta Astiberri nabarmenduko nituzke. Astiberriren kasua oso adierazgarria da. Bilboko komiki denda txiki batean jaio zen eta, egun, Planeta, Norma eta Glénat bezalako argitaletxe handiekin ari da lehian.

Euskal Herriari dagokionez, argitaletxe zein komikilari ezagunenak gazteleraz lan egiten dute. TMEO bihilabetekaria da zalantzarik gabe mugarri nagusia.

Eta euskaraz, zer?

Erantzuna, hurrengo mezuan.

Komikitaun 0.0

Aurkibide orokorra

Mezu honekin konvolut berria hastera doa pipieneako begian. Bertan komikiei buruz idatziko dut, euskaraz. 'Komikitaun' izena eman diot, hobeagorik bururatu ez zaidalako. Edukiak antolatzeko sistema nahiko xelebrea da; behin-behinekoa da eta beharren arabera osatuko det, poliki-poliki.

Komikitaun 1.0. Euskal komikigintza euskaraz.
1.1. Euskal komikigintzaren egoera

Komikitaun 2.0. Euskal komikigintza, gazteleraz.


Komikitaun 3.0.Pipieneako komikiak
3.1. Lutxiano eta komikiak
3.2. François Ayroles

Komikitaun 4.0. Berriak

Komikitaun 5.0. Loturak


Komikitaun 6.0.

Kirurjia pixka bat

Berritasunez josita dator gaurko mezua. Izan ere, perestroikaren garaiak iritsi dira blog honetara. Benok, 'Madame Lefevre' estetika zentrora bidali du bere bloga, 'lifting' tratamendu batera. Hona hemen mutazioaren xehetasunak:

1.- Sinadura berriak: Benoz gain, Locosueñok eta nik neuk idatziko ditugu mezuak. Locosueñok, besteak beste, pipieneako lehiotatik ikusten duena kontatuko du. Bere azken bidaia kontatzeko gogoa ere duela esan dit. Bergarako txakurtegiko kaiola batean pasa ditu oporrak, eta nazkatuta dago jada gurekin. Nire aldetik, lehen pertsona eta orainaldia eskaini nahi diot blogari. Freskura pixka bat, azken finean.

2.- Buruari buelta asko eman ondoren, izenburua euskaratzea erabaki dut: 'pipieneako begia' hautatu dut. Aurrekoa asko gustatzen zait oraindik, eta horregatik ez dut erabat baztertu nahi. Bere bloga ez duen bitartean, azpitituluan egingo du bere kabia.

3.- Azkenik, makillaje berdea kentzeko eskatu diot Madame Lefevreri. Nekatu nau jada. Oso 'kantosoa' iruditu zait beti. Irakurketa oztopatzeaz gain, garagardo marka ezaguna dakarkit beti gogora:


Agur, berde! Berde agur!

(oharra: pasarte honen titulua 'agur jaunaren' doinuarekin kantatzea gomendatzen da)

Donostiako jazzaldian nago, Zurriolako hondartzan, ezinezkoa berde hori begietatik kentzea.

Kanpaina hori burutu zuten publizistek egindako lana oso argi ikusten da ene subkontzientean.

'Piensa en verde...'

Goizeko ordu txikietan oheratu naiz eta ezin det lo hartu. Begiak ireki ala itxi, kolore berdekoak dira lehioa, pareta, izarak edo Adela. Imaginatzen ditudan gauzak, kontzeptu guztiak kolore horrekoak dira. Lorca-ren poema, mugimendu ekologista, Crédit Agricole, John Ford, inbidia, Guardia Zibila, Islama, kamuflajea, baserritarrak...


Txikitoaren balada

-Mostoa, marikoi hori?

Garai batean ohikoak ziran halako esaldiak Zumarretxuko tabernetan; txikiteroaren erritual sakratua hausteko ausardia zuenak, kritika eta parre guztien helburu bilakatzen zan (eta zer esanik ez emaztea etxean laguntzen bazuen).

Tabernari ohia izanik, Lutxianok gertutik ezagutu zuen txikitero haien errutina:

-Taberna kopurua: hogei bat; asteburuetan 40era hel zitezkeen.

-Txikitero kopurua: goizean zehar handitzen zijoan, baina eguerdian jotzen zuen topea; gutxitan iristen ziran hamarrera.

-Zer edaten zuten: egunsentian 'solysombra' (bideo pornoarekin hobeto irensten zan); goizean, ardo txuria edota beltza gasakin; eta eguerdian, beltza, arratsaldean bezalaxe.

Zorionez edo zoritxarrez, Franko hiltzearekin batera, txikiteroen espeziea galtzeko arriskuan egon zen. 'Demokraziak' tentagarri berriak eskaini zizkien garaiko gazteei, eta tabernarien apalak edari berriez hornitu ziren.

Kontuan hartu beharra dago, alkoholaz gain, bestelako drogek ere berebiziko jakingura sortu zutela gazte jendearen artean: haxixa, heroina, batxuriak, speed-a..., kolokatzeko modu berriak ekarri zituzten.

Garai bateko tabernak ezin izan zuten, beraz, aro berriari aurre egin eta, poliki-poliki, ixten joan ziren. Haien ordez 'pub'ak irekitzen hasi ziran, 80. hamarkadaren hasieran. Zumarretxun, besteak beste, Infernu, HD, Laket, Gaztelekua...

Baina joera hura behin betiko finkatu zuen arrazoi garrantzitsuena ez dut oraindik aipatu: rokanrola.

Ordura arte, tabernak elkarrizketarako lekuak ziran; eulien hotsak eta, batzutan irrati edo telebistarenak, laguntzen zuen txikiteroen hizketa saioa.

Gazteek, berriz, oso azkar ikasi zuten musika kateen bolumena igotzen, horrela entzun behar baitira rokanrola eta bere aldaera guztiak.

Nerabeek nahiago zuten musika 'ona' jartzen zuten tabernetan elkartzea; eta punk-a edo heavy-a bazan, hobe. Han ikasi zituzten himno basatien artean, nola ez, alkoholak ere berea izan zuen. PGBko garaiak ziren haiek:

¡Todo por ella
por la más bella,
todo por la botella!
¡todo por ella
por la mejor
todo por el alcohol!
¡hay que beber
para vivir!
¡todo por ella
por la mejor
todo por el alcohol!



90. hamarkadaren erdialdean, bizi kalitatearen igotzearekin batera, jendearen apetak findu egin ziren. Ardoaren 'kultura' herri osoan zehar zabaldu zen. Hainbat tabernak, ardoaren zapore, kolore eta usaina ezagutzeko ikastaroak antolatu zituzten. Zumarretxun, esaterako, Urretxuko alkate ohiaren ardo merkea ospea galtzen hasi zen; askok eta askok zalantzan jarri zuten mahatsa zeramanik ere. Eta zer esanik ez ardo bereziari buruz. Tabernetan, ardo onduak eskaintzen hasi ziren: Cordovin, Viña Emiliano, Coto, Marqués de Riscal, Pierola...

Aberaskumeen aroa.

-----------------

Esandakoagatik ezin ondorioztatu, beraz, alkoholak gure gizartean indarra galdu duenik, ez eta gutxagorik ere. Izan ere, bihozmina sendatzeko edabe eskatuena da oraindik. Alde hortatik, Vicente Fernandezen abesti honek ez du iraungipen datarik. Gozatu:




Tratando de olvidar
me metí a una cantina
tus besos me faltaban
los exigía mi piel

Yo no podía aceptar
que aquel mar de caricias
hoy fuera un gran desierto
y yo parte de él

Jamás había tomado
y no digo mentiras
yo nunca había tenido
una copa en mi mano

Yo no sabía que el vino
hiciera tanto daño
pero empecé a beber
y así me las tomé:

La primera con agua
la segunda sin agua
y la tercera como agua

Ya no me lastimaban
ni el vino la garganta
ni tus besos el alma

La primera con agua
la segunda sin agua
y la tercera como agua

Y fue pasando el tiempo
y de tanto esperarte
fui perdiendo la calma

(Y fue pasando el tiempo
y el dolor que dejaste
de borracho se calma)

Indiar intermitentziak 2.3

Kali eta amalurra

Devi da Indiako jainkosa garrantzitzuena, eta izen, ezaugarri eta forma desberdinak har ditzake. Horregatik deitzen diote 'mila aurperiko jainkosa'. Kuriosoa. Europako herri preindoeuropar-etan gauza bera gertatu zen. Haiek ere izen mordoa zuten jainkosa berbera aipatzeko.

Deviren irudikapenen artean bi aukeratu ditut. Bata, duen ospeagatik; bestea, ematen duen beldurragatik.

Shakti, energi femeninoaren sinboloa da.

Kalik, denboraren jainkosak, Devi-ren alde iluna agertzen du. Mundua salbatzeko hil dituen gizonen garezurrak daramatza bere lepokoan. Postal honetan bere osotasunean agertzen zaigu:




Kaliren errepresentazioa ikusten zuen bakoitzean, Lutxianori euskal matriarkatua ekartzen zion gogora eta konkretuki, Urretxuko Areitzaga etxe zaharrean oraindikan irakur daitekeen inskripzioa:

'La maldición de la madre abrasa de raíz a padre, hijos y casa'.

-Bero honegatik izango ez balitz -pentsatzen zuen orduan Lutxianok-, emakumeak 'bindi'-a kopetatik kendu, eta rajastandarrak bibotea moztuko balute, inork ez luke zalantzan jarriko hau euskalerriya denik!

Eta parrez hasten zen.

Indiar intermitentziak 2.2

Hinduismoa kristautasunaren ispiluan

Nola ulertu daiteke hinduismoa europar ikuspegitik?

Galdera horren erantzuna erraza da oso: asko kostata.

Burura datorkidan lehen aukera hemengoarekin baliokidetasunen bat bilatzean datza; kristautasunarekin, esate baterako. Modu horretan, galdera zehatzagoa egin genezake:

Hemengo elizak eta hango tenpluak funtzio berbera betezen al dute?

Edo, beste modura esanda,

Zer eragin du tenpluak hinduisten eguneroko bizitzan? Zer demontre egiten dute hinduistek bere tenpluetan?

Kosmogonia hinduan murgildu baino lehen, azken galdera hauek erantzuten saitauko naiz atari honetan.

--------------------


Ez.

Tenplu hinduistaren funtzioa nekez parekatu daiteke ezagutzen ditugun eliza katolikoekin. Baliokidea bilatzeko, gure kultur eta gizarte bizitzako alor funtsezkoaneak elizetan egin beharko genituzke, hau da: eguneroko kontuetaz hitz egin tragotxoa hartzen dugun bitartean, kantatu, mozkortu, ligatu...

Euskalerrian parrokiak tenplu bihurtzeko prestatu dudan errezetatxo honek baliteke kontua gehiago argitzea:

-Osagaiak (5000 pertsonentzat):

Zure herriko parrokia.

-Betegarriak:

Kultur Etxea
Elkarte gastronomikoa
Jubilatuen egoitza
Taberna
Bertso-eskola,
Gaztexea,
Txosnak...,

Betegarriak parrokian sartu (denak batera edo banan-banan, horrek ez dio axola). Betirako irakiten utzi.

---------------------

Aurrekoa berresteko, Adela eta Lutxianok Jaipurren ezagutu zuten gizona ekarri nahi dut honera. Piero zuen izena, eta Veneziatik gertu zegoen herrixka batekoa zan. Hiru hilabate zeramatzan jada Indian, eta gauza asko erakutsi zien Pipieneako bidaiariei. Besteak beste, hinduismoari buruz zekiena:

-Herri txikiatan, bertakoekin harreman estua izatea lortu nuela uste dut. Horretara lagundu zidan 'hindi' hitz batzuk ikastea (zenbakiak, agurrak, hiruzpalau galdera eta ohiko esapide). Horrek guztiak ireki zizkidan hinduen tenpluetako ateak. Horretarako ezinbestekoa da lagun hindu bat izatea, baina besterik ez. Modu horretan ezagutu nuen tenpluen eta erlijiotasunaren funtzioa hinduen bizitzan. Arratsaldean bertaratzen ginan, iluntzen hasten denean. Berriketan pasatzen dute denbora gehiena, alkohola edaten edota marihuana erretzen. Oso harrera ona egiten ninduten bertan. Hinduismoaren jarrera ireki hori da gehien erakartzen nauena.

Horren ostean, Musulmanen kontra ekin zion Pierok. sektatzat hartzen zuen erlijio hura.

-Musulmanentzat, musulmanak ez direnak ez dira esistitzen, fedegabeak dira eta, hargatik, errotik atera behar den belar gaiztoa.

Pieroren hitz horiek bide berriak ireki zituzten Brindavinoren garunean; baina ez zituen bereak egin. Mundu hura epaitzeko hain gutxi zekien ta, oraindiño.

---------------------


Post honen bigarren atalean hinduisten kosmogonian murgilduko gara. Ikuspuntu horretatik ere, kristautasunaren eta hinduismoaren artean, desberdintasunak agerikoak baitira.

Erlijio kristauak jainko bat besterik ez duen bitartean, indian milaka daude, aukeran. Hinduak gustoko duenaren babesa hartzen du, eta jainko edo jainkosak eman dionarekin kontent ez bada, libre da beste bat aukeratzeko. Ospe gehien lortu duten jainkoak, Laxmi eta Ganesh, ez daude arrisku honrretatik libre. Lehenak 'aberastasuna', eta bigarrenak 'zorte ona' opatzen ez badu, nekez eskainiko dizkiete tenpluen atarian eros daitezkeen loreak eta azukrea.




Batek esan lezake hemengo santuak funtzio berbera bete dezakatela, eta ez zaio arrazoirik falta. Baina hor desbertintasunak daudelakoan nago. Izan ere, jainko hinduistei ez zaiei santuei bezainbeste miresten. Haien indarra zalantza jartzen da askotan. Horregatik, jainkoz aldatzea, goizean esnatzea bezain ohikoa bihurtzen da sarritan.

Beste batek ere argudia lezake Lutxianok irratian entzun zuena, Bermeoko Arrantzalearen Museoan dagoen deun baten irudiari buruz, Lazaro santuarena, alegia. Burua falta zaio gaixoari. Eta zergatik? Arrantzarik ez zegoenean marinelek 'egurra' ematen ziotelako.

Alde horretatik, beraz, ez dirudi bi erlijioen arteko aldea hain handia denik. Beste argudio bat bilatuko beharko det.

------------------


Jainko kristaua oso urruti dago gizakien kontuetatik. Ez du defekturik, ez ahultasunik. Gizakiak bekatariak dira bere aurrean.

Indian, ordea, jainkoak gizakiak bezalakoak dira. Bere bi testu sagratuetan (Mahabarata eta Ramayana) traizioak eta interes pertsonala egunerokoak dira. Khrisna da Mahabarata-ren protagonista nagusia. Hinduistei eskaintzen dien eredu etikoa nahiko eztabaidagarria da gure ikuspegitik. Bihotzgabekeria, traizioa, gezurra..., edozerk balio du Mahabaratan kontatzen den gerla irabazteko.

Khrisna-ren jokabideak, indiar gizartean duen isladak harriturik utzi zuen Lutxiano. Betidanik entzun zuen India herri espirituala zala, eta antzerako topikoak, baina hori ez zan errealitatean konplitzen. Aurrerago ikusiko dugun bezala, helburua lortzeko bidea zein den gutxienekoa da beraientzat.

Gandhi kontrakoa erakusten saiatu zan, baina indiarrek ez zuten ulertu, ezin zuten ulertu. Mirestu bai ordea, baina martiar bat balitz bezala. Gizajoa.

Indiar intermitentziak 2.1

Erlijio gutxiagotuak

Post honetan Indiako erlijio minoritarioei buruz ariko naiz, eta hurrengoa hinduismoari eskainiko diot. Ez da nere helburua Indiako erlijioen deskribapen zehatza egitea, gai horrek blog osoa berarentzat merezi baitu. Hori nahi duenak nahi adina argibide eta argazki aurki dezake sarean, Wikipedian, adibidez.

---------------------

Indiako biztanleen gehiengoa hindua da, baina badaude bestelako erlijioak praktikatzen dituztenak ere. Musulmanak, budistak, jainistak, sikh-ak eta kristauak, besteak beste.

Islamiar erlijioa Erdi Aroan ailegatu zan Indiara. Egun, Pakistan eta Bangladesh-en banaketaren ondorioz, populazioaren 10% osatzen dute. Ez da asko, Asia hegoaldeko herrialde gehienak musulmanak direla kontutan hartuta.


Budistak eta jainistak hinduismoaren erro beretik datoz. Izan ere, Buda Shivaren zortzigarren berraragiztatzea da, hinduen arabera. Jainismoa, bestalde, k.o IV. mendean jaio zan, 'Mahavira' profetaren eskutik. Horrek hainbat defektu aurkitu zizkion hindu erlijioari, besteak beste, kasta sistemak zekarren injustizia. Hori dela eta, erlijio berria sortzea erabaki zuen.


Sikhismoa, hindu eta islamiar erlijioen arteko erlazioaren ondorio naturala da. Batetik zein bestetik hartu zuen zerbait. Sikh gizonak oso erraz identifika daitezke. Bere bizarra eta burukoaz ohartzea besterik ez dago.

Indiara joan aurretik, Sikhen aurpegiak, Hollywood-eko pelikuletan agertzen ziren bizardun eta durbantedun gaizkile haiekin lotzen zuen Lutxianok. Eta, behin Indian, Lutxiano asko harritu zan telebistako iragarki batean. Sikh familia zoriontsua agertzen zen, Negurikoen plantako txaletean, zein ona zan edaten ari ziren kakao disolbagarria indiarrei azalduz.

-Topikoak bidaiak agerian uzten dituen gezurrak dira -ezarri zuen Lutxianok-.

Sikh-en janzteko modu berezi hori, nola ez, jainkoren batek agindutakoa zen; jarraibide horiek sikhismoaren 'bost K-k' izenarekin ezagutzen dira. Kuriosoak iruditu zaizkit eta horregatik dakarzkit honera:

* Kesh: ilea luzatzen utzi behar da, ezin da moztu.
* Khanga: ilea biltzeko orratz txikia.
* Karra: metalezko besokoa.
* Kacha: barruko arropa luzea.
* Kirpan: daga txikia: ezin da eraso egiteko erabili.


Sikh gaztetxoak -ile gutxiago daukatelako-, ez dute nagusiak bezain durbante handia eramaten, eta ilearekin egindako pelotatxoagatik ezagutu ditzakegu. Batek baino gehiagok irainak eta parreak jasan behar izan ditu Europara etorri danean, haien itxura xelebrea dela eta. Tristea eta penagarria da batzutan europarra izatea.

80ko hamarkadan, Sikh-ak borroka armatua hasteko zorian izan ziran, estatu propioa lortzeko xedez: 'Khlalistan'. Gatazka Amristar-en piztu zan, Sikhismoaren hiri santuan: abertzale batzuk 'Urrezko Tenplua'-n sartu ziran, eta Indira Ghandi presidenteak ejerzitoa bidali zuen bisita egitera. Horren eraginez, Indira Ghandi akatu zuten bere bi bizkartzain sikh-ak, 1984ko urrian 31ean. Eta ostean, errepresioa. Milaka sikh erre zituzten. Baina horrek ere ez zuen arazoa konpondu; are gehiago, bi erligioen arteko liskarrak areagotu egin zituen.

Eta nola bideratu zan ba, kontu hura? Lortu al zuten sikh-ak bere askatasun gosea asetzea? Horretarako Pavan K. Karma-ren hitz batzuk ekarri nahi ditut honera.

"(...) gaur egun, Punjab-eko politikari sikh-ei zati handiagoa eman zaie administrazioaren gaztan. (...) Indiaren estrategiaren ardatza akordioan datza: Indiako gobernuak, edozein eskakizunaren aurrean amore emateko prest dago, baita mutur-muturreko separatisten aurrean ere. Itun-politika horrek ez du ia mugarik: arerioa lasaitzea, pizgarriak eskaintzea, negoziazio luzeak, lausengu pertsonalak, edo otsoak usoaren mozorroa janztea."

Eta hitz hauek gogoratu ondoren datorkit, nola ez, galdera saihestezina. Ea Euskal Herrian ez ote garen bide berberean. Ez dakit ba, Indiako ereduak hemen balio duen ala ez, hain herri desberdinak izanik. Ikusiko degu...


Kristatuak utzi ditut bukaerarako. Nahikotxo daude Goan, Portugaleko kolonia ohian. Hango mezetan kantzatzen diren abestiak hemengoak baino alaiagoak dira, tropikoan kristau izatearen abantaila!

Goara joaten garen euskaldunok ezin dugu alde batera utzi 'Goa Zahar'-era bisitatxoa, bertako 'Bom Jesus' basilikan napar baten gorputza baitago ikusgai. Norena ote?

Xabierko Prantxiskoarena, noski. Bere gorputz ustelgabeak hor darrai orandino. Bere historia ezagutzen? Beno, 'historia' baino, singularrez, 'historiak' esan beharko genuke. Izan ere Prantxiskoren 'gorputzaren' historia bi ataletan zati daiteke: bata, bizirik zegoenean, eta bestea, hilik.

Prantxiskoren bizitza bi hitzetan kontatuko dut, bigarren atala delako interesatzen zaidana: Loiolako Inazioren laguna gaztetan, Asiara jo zuen kontinente osoa kristautzeko intentzioarekin. Lan eskerga, ez ta? Ardura larriek, hainbeste sinesgabek, bere osasuna nahiko ximurtu zuten, eta hogeitamapiko urtekin hil zan gure jesuita nekaezina.

Baina, arima hil bazen ere, gorputzarekin ez zan gauza bera gertatu. Hilabeteak pasa eta gorputza ez zen usteltzen. Xabierkoaren heriotzatik urtebetera, bere gorputza Goara eramatea erabaki zen, 'Bom Jesus' basilikara. Gorputzak berean jarraitzen zuen. Orduan hasi zen Xabierko Prantxiskoren gorputz ustelgabearen mitoa. Asko eta askok mirari baten aurrean zeudela sinetsi zuten. Eleizak bi jesuita bidali zituen miraria egia ote zen erabakitzera. Bularrean zeukan zauri batean sartu omen zuten eskua eta, handik atera eta garbitu zituztenean, halako zerbait idatzi zuten: "eskuak kendu genituenean, odolez blai eginda zeuden, eta ez zeukan usain txarrik".

Guzti hori XV. menedean gertatu zan, baina beatifikazioak hurrengo mendera arte itxaron behar izan zuen. Ordurako, erlikia ehiztariak lanean zeuden jada Xabierkoaren gorputz ustelgabean: 1614an eskubiko besoa kendu zioten; 1636ean eskubiko omoplatoa; geroxeago barruko organoei iritsi zitzaien txanda. XVII. mendean, Prantxiskoren gorputzak itxura penagarrian zeukan. Orduan erabaki zuten kristalezko kutxa batean gordetzea. Gaur egun, 10 urtean behin ikus daiteke. Beraz, Adelaren argazkitxo hauekin konformatu beharko gara.





Lutxiano bere herrikidea agurtzen saiatu zan baina Prantxizko gaixoak ez zuen besoa altxatu ere egin.





Hurrengo posterako utziko dut Indiako erligio nagusia, zalantzarik gabe kristauena baino askoz dibertigarriagoa, praktikoagoa eta, batez ere, ez hain siniestroa.


---------------------

Posteskriptuma:

Hona hemen aipatu autorearen liburuaren erreferentzia. Ondo pentsatutako liburua, mamitsua eta oso landua. Hurrengo post-ean ere bere lekua izango dute bertan aipatzen diren datu zein iritziak.

-Pavan K Karma. 'La India en el siglo XXI'. Ariel argitaletxea. Bartzelona. 2006.

Indiar intermitentziak 1.0

Agurra












Zorte on, Mister Gorsky

2006ko irailaren 8a, igandea. Lutxiano ohean dago ametsetan. Ilargian dago, harri batean eserita. Bi pertsonei begira ari da: bata, Iparragirre da, perretxiku haluzinogenoen bila dabil, bastoia, txapela, otarra eta guzti; besteak Mister Gorsky du izena, pantaloiak belaunera arte ditu jaitsita eta korrika dabil, hara eta hona, nahiko era deserosoan.

Bapatean esnatu da Lutxiano. Goizeko hamarrak dira. Ametsa buruan du oraindik.

-Iparragirre, nondik datorren badakit. Álvarez Raboren komiki batean irakurri nuen aspaldi...,




-... baina Mister Gorsky horrek, zer demontre egiten du nere ametsean?

Ohetik jaiki da Lutxiano. Teontzia urez bete eta sutan jarri du. Te txinatarra hartzen du goizero, baina bukatzen ari zaio jada. Eta Ai Tuok uztailera arte ez du gehiago ekarriko.

Ai Tuo Lutxiano eta Adelaren lagun gasteiztarra da, Txinan bizi da orain dela sei urte.

-Ai Tuo! -Lutxianoren begiak dir-dir- Ai Tuok kontatu zidan Mister Gorkyren istorioa!

Lutxianok Ai Tuorekin izandako berbaldi hura gogoratu zuen:

-Ba al dakizu zer esan zuen Neil Amstrong astronautak ilargia zapaldu zuen unean?

Lutxianori, orduan ere, Álvarez Raboren aipatu komiki berbera etorri zitzaion burura.




-Baietz uste det -erantzun zion Lutxianok bere buruarekin kontent-. Honen antzeko zerbait: 'honako pauso hau, gizon batentzat, oso txikia da; gizateriarentzat, berriz, sekulako jauzia'.

-Klaro, hori edonork daki, oso esaldi famatua da. Descartesena edo Vujadin Boscov-ena bezain famatuak. Baina esaldi horren ostean beste hitz batzuk ere esan zituen, lau konkretuki: 'zorte on, Mister Gorsky'.

-A bai? Ez nekien. Banengoen ba, ni, galdera hori errezegia zela. Eta zergatik esan zituen ba hitz horiek?

Lutxianok ixilik entzun zuen Ai Tuo-ren azalpena. Amaitu arte ez zuen hitzik egin.

-Adarra jotzen, Ai Tuo?

-Ez, Lutxiano, benetan diotsut. Inoiz gezurretan ikusi al nauzu? -Egia zan hura. Ai Tuok askotan kontatzen zizkion harrien azpitik ateratako istorio xelebreak, baina beti ematen zion esandakoa baieztazeko iturri fidagarriren bat. Kasu horretan ez, ordea.

Horregatik, Mister Gorskyren istorioa lagunei kontatzen zienean, ez zituen argumentu asko aurkitzen, kontatutakoa egia zen ala ez frogatzeko.

-Lagun batek kontatu zidan.

-A bai???

-----------

Goizeko hamarrak dira. Lutxiano tea hartzen ari da Pipieneako arma-gelan. Konputagailuaren aurrean dago. Honako hitz hauek idatzi ditu bilatzailean:

amstrong+gorsky

Bigarren loturan egin du klik. Astronautari egindako elkarrizketa bat dator, gaztelerara itzulita. Lutxianok adi-adi irakurtzen ditu hitz gorriak. Lerro batzuk jaitsi ditu arratoiarekin. Orduan ikusi du, teari zurrupada ematen dion bitartean.

-----------

Tea Lutxianoren alkandora berotzen ari da, pozik dago, hala ere. Orain bai, beldurrik gabe konta dezake 'zorte on, Mr Gorsky' esaldiaren atzean dagoen istorioa:

Neil Amstrong-ek 1996ean argitu zuen misterioa, Floridan. Hitzaldiaren osteko galderak erantzuten ari zen. Kazetari batek, astronautak 26 urte lehenago esandako hitzak gogoratu zizkion. Eta, inork espero ez bazuen ere, galdera erantzuteko prest azaldu zan.

-Mende laurdena pasa da esaldi hura bota nuenetik, eta Gorsky jauna hilda dago jada. Ez dago, beraz, enigma ixilean mantentzeko arrazoirik -Neilek ur pixka bat edan zuen jarraitu aurretik-. Beisbolera jokatzen ari nintzen lagun batekin nere etxeko atarian. Honek, hain fuerte eman zion pelotari, bizilagunen etxeraino bidali zuela. Bizilagun hoiek Gorsky senar-emazteak ziren. Pilota, Gorskytarren logelako lehioaren parean pausatu zen. Neil pilota hartzera joan zenean, Gorsky andrearen ahotsa entzun zuen. Garrasika ari zen. Honako hau esaten ari zitzaion bere senarrari:

-Sexu orala? Sexu orala nahi al duk? Bizilagunen semea ilargitik pasiatzen ez den artean, ez duk inoiz sexu oralik izango!

Txoria

Udazken hartan, Pipieneako teilatuak gonbidatu bat zeukan. Iparretik zetorren txori batek Zumarragan atseden egun batzuk hartu nahi zituen, antza, eta horretarako, Eitzako auzoa aukeratu zuen. Bakarrik zebilela zirudien, Lutxianok behintzat, ez zuen lehiotik hura bezalako beste txoririk ikusi.




Galduta agian? Zer deritzozu Lutxiano?

-Ez det uste. Txorien noraeza ezin daiteke gizakienarekin konparatu. Txoriak oso argi dauka bere norabidea, udazkenaren hasiera honetan. Gizakien kasuan, berriz, arraza nomadak desagertzear daude.

Lutxiano gustora zegoen, lehioan jarrita, bere bizilagun berriaren salto eta txiribueltak txalotzen. Halako batean, hau esan zion txoriari:

-Hegoaldeko bidea jarraitu aurretik, utziko al didazu abesti bat dedikatzen?

Gelara sartu eta KD urdin bat hartu zuen apaletik.



'Tudo Azul'. Diska paregabea. Marisa Montek, ongi abesteaz gain, bere lurraldeko musika oso ondo ezagutzen duela erakusten digu. Ry Cooder-ek, cuban Buena Vista Social Club-ekin egin zuen bezalaxe, Marisak bere herrialdeko musikaren 'guardia zaharra' elkartzea lortu zuen.

Lutxianok KDa musika-katean sartu zuen.

-Aber...15. kortea, 'Minha Vontade'... Bai, hau da. Play. Vol. +++++++. Zuri eskainia, txori bakarti hori!



------------------

Fitxa teknikoa eta letrak

'Minha Vontade' abestia 1955 urtekoa da. Bertsio honetan musikari hauek parte hartzen dute:

Violao: Paulao
Vozes femininas: Tía Eunice, Tía Doca, Áurea María e Surica
Convidada especial: Cristina Buarque


LETRA

quero viver como passarino
cantar, voar, sem direçao
quando eu quiser construir meu ninho
hei de encontrar um coraçao

por enquanto eu quero viver
com toda a libertade
saltando aqui, pousando ali
essa e a minha vontade

nao, eu nao quero prisao
par o meu coraçao, eu nao quero
sera bem triste meu fim
se eu nao conseguir levar minha vida assim


LETRAREN ITZULPENA

txoria bezala bizi nahi dut
xederik gabe abestu eta hegan egin
baina nere kabia eraiki aurretik
bihotz bat arkitu behar dut

askatasun osoz
bizi nahi dudalako
hemen salto, han pausatu
hori da nere borondatea

ez, ez dut nahi presarik
ene bihotzean ez dut nahi
ene bizitza oso tristea izanen da
horrela altxatzea lortzen ez badut

------------------------

Oraindik gose bazaude, txori izan nahi duen beste bat aurki daiteke patxitraperon. Kasu horretan ere irudi ederra dakarkigu poetak: txoria lotan ari da, hegan egiten duen bitartean. Baina txori honek, besteak ez bezela, ez du non pausatzerik, ez du teilaturik aurkitzen.

Superhumano

Beti deitu du nere atentzioa euskaldun batzuk, atzerrira doazenenan, uzten duten aztarna: Lope de Agirre, Iparagirre, Urtain, Jose Maria Iñigo, Indurain, Superlopez Arriortua..., izen horiek iritzi kontrajarriak sortzen dituzte euskaldunen zein kanpotarren artean.

Gaur honera ekarri nahi dudan euskalduna ere zaku horretan sar genezake. Alde batetik, 2000tik aurrera Madrilen bizi delako; eta bestetik, euskaldun emigrantearen eredua berriro ere ankaz-gora jartzen duelako. Hona hemen Lope de Agirreren enegarren enkarnazioa.

----------------


Iraila legez, Pipieneako liburutegia ordenatzen zebilen Lutxiano. Lan gatza, liburu bezainbeste leku ez zegoelako. Hori dela eta, Georges Perec-en proposamena kontuan hartzea burutik pasatzen zitzaion askotan.

Lan horretan zebilela, Lutxianok diapositiva zahar batzuk aurkitu zituen karpeta batzuen tartean. A4 tamanianko plastikotan babestuta, 5x4x2=40 diapositiba kontatu zituen. Horietako batean, post honetako protagonista eta Adela zeuden, kamarari begira. Lutxiano, lehiora gerturatu, eta argiari begira jarri zuen negatiboa.

Argazkia Valentzian zegoen aterata, Fanzine topaketa batean. 'Fanzinerama' zuen izena eta bertan elkartu ziren estatu osoko fanzine egileak. Euskalerritik bi: 'La Comictiva' eta 'Komik Banda'.

Lehena, Bilbotik zetorren, puntako marrazkilariekin, azala kolorez eta guzti.
















Bigarrena, goierrialdeko herri ilun batetik, afizionatu batzuen fotokopia grapatuak, besterik gabe.

Natxo Allende barakaldotarra zen 'La comictiva' aldizkariaren burua. Oso tipo majua, zertxobait lotxatia, baina oso adeitsua.

-Zumarragatarrak? Patxi Sánchez ezagutzen? Pisua konpartitu genuen Donostian, orain dela urte asko. 'Habekomik' aldizkarirako komikiak egiten zituen, baina batez ere bere olioak ditut gogoan. Ezagutu dudan pintorerik trebeena, zalantza izpirik gabe.

Garai hartan ere, Natxok hainbat agerraldi egin zituen telebistan, 'Superhumano' ezizenean izkutauta. ETBko gau martiar haietan, pijama patetiko batekin osatzen zituen bere bost minutuak:

-¡Soy el Superhumano!

Geroago ezagutu genuen www.metrobilbao.info dominioa erregistratu zueneko hura. Web orri horretan bilboko metroaren kontrako kanpaina bat hasi zuen. Kostata, baina azkenik lortu zuten metrokoek pelma zirikatzaile hura gainetik kentzea.

Mendea amaitu aurretik laburmetrai bat egiteko denbora ere izan zuen. 'Pito de Oro'. Lehen zein bigarren zatia hemen jaitsi dezakezu.

Hona hemen filmetxoaren sinopsia: 'Pito de oro' Athleticeko jokalari ospetsua da, gol pila sartzen baititu txilibituarekin. Baina entrenamendu saio batean barrabiletan kolpe bat jaso eta txilibitua bihurritzen zaio. Medikuek bat datoz diagnosiarekin: 'Pito de oro'ren txilibituak ez ditu gol gehiago sartuko. Etsita, futbola utzi eta sado-maso filmak grabatzera dedikatzen da.

Lutxianok eskubiko begia ireki eta diapositiba zorroan sartu zuen.

-Eta Orain? Galdetu zion bere buruari. Zertan dabil Natxo Allende?

------------------


Natxo Allendek ezizen berria du aspalditik, 'Torbe'. Putalocura da bere web orria. Bere burutazioak oso xelebreak dira baina erakargarri erotikoen oihan batean bilatu behar dira. Bere testuak irakurri ostean, pena ematen du ikustea nola joan daitekeen pikutara hainbeste talentu, eskandaluaren bidean. Betikoa: eskandaluak irakurlea erakartzen du; irakurleak, publizitatea; eta publizitateak, azkenik, dirua.

Hona hemen bere azkena: Orain dela bi urte, bere webean post bat idatzi zuen. Bertan, Torrelavegako neska batzuen argazkiekin batera, testu bat idatzi zuen honako tesi hau defendatuz: Zein itsusiak diren Torrelavegako neskak!

Post hura publikatzeagatik, antza, atxilotu zuten bi urte geroago. Non aurki zezakeen hobeagorik bere web-orriari publizitatea egiteko? Pila bat hedabidek 'Torbe'-rekiko elkartasuna adierazi zuten, adierazpen askatasunaren sinbolo bilakaturik. Baina errealitatea ez da hain sinplea. Izan ere, Torrelavegako neska 'itsusi' horiek 'adimen urrikoak' ziren.

-Dena balio al du, Natxo, eskandaluaren bidean?

Videogooglen aurkitutako bideo hau ikusita, baietz esan beharko.



Gautxoriaren balada

Irailaren 24 hartan Lutxianok gaupasa egin zuen, aspaldiko partez. Seirak aldera lagun batek zazpiretan bizkantxak zirala gogoratu zion.

-Famaue hi! Parranda amaitzeko, bizkantxak! Zer ederrago gautxori batentzat, egunsentia, goizaren lehen argilunak dastatzea baino?

Beraz, ‘Soraluze’ tabernan azken tragoxka hartu ostean, zazpiretan puntuan plazara jo zuten. Bertan, dena prest zegoen zezenaldirako. Harmailak gaztez josita zeuden, baita udalak jarritako hesi horiak ere.

Kamioiaren atzeko atea jaitsita zegoen. Lehen bizkantxa korrika zebilen jada.

Lehen zezentxo hura nahiko txikia zen; hala ere, errekortatzaileek nahiko luzitu ziren berarekin. Hamar bat izango ziran zezentxoa zirikatzen; hoien artean -nola ez-, Yaku nekaezina, beste guztien aita izan zezakeena.

Bigarren zezentxoa atera aurretik, post honetako protagonista eman zan ezagutzera: mutil gaztea eta fuertea; ile motza eta galtza militarrak; eta, batez ere, haren begi beltzak: putzu amaiezina.

Hemendik aurrera, beraz, Putzu deituko diot gizagaixo horri.

Brindavinok lurrean ikusi zuen lehen aldiz, beregandik metro gutxitara. Hesia saltatzen saiatu eta, erortzean, flapa! kriston bizkarrekoa jaso zuen momentuan.

-Inoren eraginik gabe erortzen bazara, ez det pentsatu nahi zer gertatuko den betizua ateratzen danean.- Esan zion Lutxianok, mutilak entzuteko moduan. Putzuk Lutxiano begiratu zuen, eta Brindavinok orduan erreparatu zion bere begirada hutsari.

Baina Putzuk ez zuen ezer erantzun; buelta eman eta plazan sartu zen, balantzaka.

Handik aurrera gertatutakoak herriko parranderoen urtekarian azaltzea merezi du, zalantzarik gabe.

Izan ere, Putzuk teknika berria zekarren gurera: zezenari iskin egin beharrean, aurre egin eta muturretara botatzen zan, itsu-itsu, lepoa besoekin heltzen zion arte.

Borroka desigual horretan normalean biak joaten ziran lurrera, baina pare bat aldiz zezenak Putzu airera jaurti zuen, eta orduan kriston txalo zaparradak entzun ziran armailetan.

Putzuk erakutsi zuen bigarren teknika modernoa oso 'dibertigarria' zen: betizuaren atzetik hasi zen korrika, eskuarekin ipurdia kastigatzen zion bitartean.

Hasieran grazia ematen zuenak, nazka bihurtzen hasi zen. Batenbat Putzu kaleratzen saiatu zan, baina lan hutsala zan hori, desertzioa ez baita masokisten eskeman sartzen.

Bizkantxen ostean, ponia atera zuten. Hau ere oso txikia zen eta nekez eraman zezakeen mozkor gazte bat bere bizkarrean.

Eta mozkor hura Putzu bazan, ba pentsa!

Han izan zirenak ez dute inoiz ahaztuko Putzuren paseo txiki hori. Bost segundu horietan, Putzuk, Jesukristo Jerusalenera sartu zenean sentitu zuenaz oso gertu ibiliko zan. Ikusleek bazuten, beraz, bere profeta:

-Tooonto! Tooonto! Tooonto!

Eta gero berriro erori zan, hamaikagarren aldiz. Baina ez zirudien minik sentitzen zuenik. Berehala altxatzen zan, saltotxo bat eta, eup! hurrengo bizkarrekoa jasotzeko prest.

Halako batean, mutil batek bere probokazioei aurre egin zion. Hor hasi zan iskanbila. Gazte askok plazara sartu ziran Putzuren bila. Baina honek ere bere lagunak zituen eta hauek hala nola atera zuten handik.

Nola amaitu zen istorioa, batek daki. Lutxianok etxerako bidea hartzea erabaki zuen. Ikusitakoa aski zan berarentzat. Ez zuen azkeneko kapitulua ikusi nahi, aurretik ezagutzen baitzuen.

--------------------------


Hamar bat urte lehenago, Zumarragako jaietan, ‘kanpotar’ bat herritik bidali zuten eguna. Orduan ere goizaldean gertatu zen, betizuen ostean, Zumarragako enparantzan. Garai hartan txosnak plazako arkuetan zeuden, eta bertan biltzen ziran gautxoriak, bizkantxen ostean.

Baina zezentxoak bukatu baziren ere, jendeak plazara begira jarraitzen zuen. Izan ere, plazaren erdian pertsona bat zegoen atentzio eske. Metro larogeiko tipo flakua zan. Buruan, ‘Europe’ estetikako greña luze kizkurrak. Bere gorputz osoa dantza sentsual batean murgildutik zegoen. Eskuetan zeraman, segundu batzuk lehenago jantzita zekan alkandora.

Jimmi deituko diot.

Jendea txundituta zegoen Jimmirekin.

Levisak erantzi zituen eta bere kaltzontzilo deigarriak agerian geratu ziren.

Orduan gertatu zan gertatu behar ez zena. Herri txiki horietan ez dira normalak gauza horiek, eta batek baino gehiagok probokaziotzat hartuko zituen.

Nork asmatu zion kopetaren erdian gela puxka batekin? Brindavinok bere izena izkutuan mantentzeko eskatu dit. Jimmi, txosnetara jo zuen jaurtitzailearen bila. Baina han jende asko zegoen, eta aurre egin zion lehenari eman zion lehen ukondoa.

Dozenaka lagun joan ziren Jimmiren bila. Honek atzera egin behar izan zuen eta, bere zorionerako, udaltzainen babesa aurkitu zuen. Baina udaltzainek ezin zezaketen gehiegi egin. Nahiko lan zuten bere burua babesten. Dena den, Jimmi plazatik ateratzea lortu zuten, hala edo nola, Kalebarrenera bidean.

Herriko jendeak Kalebarrendik ikusi zuen Jimmi azken aldiz. Ipintzako iturriaren inguruan zebilen, bakarrik, maite ez zion herriari bizkarra emanez.

-------------------


Etxera bidean doa Lutxiano gautxoria. Euri tanta batzuk datoz goitik, baina ez dio axola. Eliz-Kaletik dabil. Eskubian Irimo mendiak agurtzen du, baita Oteitzaren Itziar eskulturak ere. Eguzkiaren lehen laztanak lausotzen dituzte jada. A ze suertea. Eta han goran, zeruan? Ostadarra. Ba al da gaupasari zein postari bukaera emateko modu ederragorik?

Eulijalea

Ekaitz tropikala zetorrela eta, eulia nahiko zoratuta zebilen, gora ta behera, joan da etorri etengabean. Brindavino kokoteraino zegoen harrezkero. Halako batean eulia konputagailuaren pantailan pausatu zan, eta Lutxianok

plasta!

eskubiko eskuarekin. Pakea.

Baina eskua pantailatik kendu zuenean, a ze ezustekoa!

Eulia konputagailura sartua zen jada.





Marrazki horiek Flipbook programaren bitartez egin ditu Brindavinok. Programa hori Benetton-en webean aurkitu daiteke. Bai, Benetton, ez naiz bromatan ari. Sormenezko beste joku batzuk ere proposatzen ditu, baina badirudi Lutxianori hori gustatu zaiola gehien.

Klaro, eulia marraztuta zuen jada.

La vida es un sueño

Cuando era crío, Luciano Brindavino creía firmemente en que todo el mundo, con sus personas y cosas, le pertenecían. De alguna manera, creía que si él dejaba de existir, se llevaría toda su realidad a la tumba. La familia, los amigos, las partidas de canicas... todo dejaría de existir si él no estaba allí para verlo, vivirlo o pensarlo.

Sin embargo, el poder terapéutico del tiempo ayudó a que esta convicción de Luciano fuera perdiendo fuerza. Poco a poco fue descartando la idea que todo giraba en torno suyo, sobre todo cuando los amigos pasaban de él y lo dejaban de lado. Allí empezó a caer en la cuenta de su insignificancia.

Pero esa tranquilidad de no ser nadie no le duró mucho. A los quince comenzó a tener pesadillas. Luciano soñaba que no era más que EL SUEÑO DE OTRO. Había una persona acostada a su lado con las gafas puestas; un hombre rechoncho, calvo, que estaba soñando la vida de Luciano.

Cuando despertaba de aquellas pesadillas, Luciano trataba de recordar el miedo que había tenido de que aquel hombre despertase.

----------------


La vida siguió su curso, y llegó un día en que ya no se acordaba de aquellos sueños que tuvo. Sólo a veces, cuando escuchaba este poema, por ejemplo, o aquella canción, cuyo título coincide con el de este post.

Por un lado, la pieza teatral 'La vida es sueño', un psicodrama carcelario de Calderón de la Barca. Luciano me pide encarecidamente que incorpore un enlace al famoso soliloquio de Segismundo.

Y por otro, una canción.

Sí, hoy voy a animarme a publicar por fin una canción. Bueno, no una, sino dos, ya que tengo dos versiones y no quiero descartar ninguna. Me da pena que haya quedado con tanta propaganda, pero por el momento hasta aquí hemos llegado.

Por si la canción ya a empezado a sonar, aquí va su letra:

Después que uno vive veinte desengaños
que importa uno más.
Después que conozcas la acción de la vida
no debes llorar.

Hay que darse cuenta que todo es mentira
que nada es verdad.
Hay que vivir el momento feliz
hay que gozar lo que puedas gozar
porque sacando la cuenta en total
la vida es un sueño y todo se va.

La realidad es nacer y morir
por qué llenarnos de tanta ansiedad
todo no es más que un eterno sufrir
y el mundo está hecho sin felicidad.



Esta canción tan triste, fue la primera que compuso el gran Arsenio Rodríguez, después de que una mula le pateara la cabeza y lo dejara ciego para siempre.

La primera versión es de Marc Ribot y los Cubanos Postizos. La voz de Marc es la de un americano que no sabe español. Pero quizá ello le dé esa belleza triste, tan ideal para la industria de los medicamentos antidepresivos.




La segunda es de una tristeza más clásica, menos oscura, pero igual de bella. La voz pertenece a otro cubano universal, Lino Borges.




Klipa

2006ko udara hartan ez nuen Lutxianoren berririk izan. Beno bai, posta elektroniko pare bat jaso nituen, baina biak lerro batean kabitzen ziran. Lehena, abuztuaren erdialdera jaso nuen. Honela zioen:

Todo va sobre 'autoricksaws'

Zer esan nahi zuen Lutxianok esaldi horrekin, galdetu nion neure buruari. Esaldia irakurtzean 'todo va sobre ruedas' zetorkidan burura. Eta, klaro, Lutxianori hitz-jokoak zenbat gustatzen zaizkion kontutan hartuta, ondo ibiliko zelakoan nengoen.

Dena den, jakinmina piztu zidan hitz misteriotsu horrek. Zer ote zan 'autoricksaw' hori?

Hiztegia kontsultatzera joan behar nintzanean, mezuaren iskiña batean zegoen 'klip' bati erreparatu nion. Arratoia bertan jarri eta honako hau irrakurri nuen.

autoricksaw 1.udaipur.jpg

klik!





--------------

Bigarren gutuna irailaren hasieran jaso nuen, Indiatik bueltatzean.

No me atrevo a bajar

Besterik ez. Hura zan mezu guztia: 'ez naiz jaistera ausartzen'. Eta nere galdera zan. Nondik? Nondik jaistera ez zan ausartzen gure Lutxiano?

Orduan, berriro ikusi nuen klipa. Pantailaren iskiña batean zegoen lehen bezala. Arratoia gerturatu eta honako hau irakurri nuen:

autoricksaw 3.udaipur.jpg

klik!





-----------------------


Irailaren 13an ezustean ikusi nuen Lutxiano, Legazpiko OPELean. Dendariarekin diskutitzen ari zen, eta bukatu arte itxoitera erabaki nuen. Handik hamar minutura Urretxuko Fox tabernan geunden biok garagardo kaña aurrean geneukala. Orduan galdetu nion ea zertara joan zen OPELera Clio batekin.

-Azkoitiko Reanaultetik pasata nauk ere jada. Ez diat oroitzen zenbat kotxe, moto eta txirringa denda bisitatu dizkiat aste honetan.

-Eta zer dela eta hori?

-Ez al dakik ba? 'Autoricksaw' baten bila nabil, motel. Baina ezin eskuratu. Inportatzea oso garestia dek, hemen erostea inposible...

-Beraz...

-Bietako bat. Indiara bueltatu edo 'autoricksaw' bat egin. Ez diat beste irtenbiderik.

-Hi 'autoricksaw' bat egiten. Esatea ere. Zoratuta hago Lutxiano; mekanikaz ez dakik ezer, eta. Hobe huke blogarekin behingoz aurrera jarraitzea, lan guztiak erdizka utzi beharrean.

Brindavinok garagardo basoa hartu eta trago luze batean ustu zuen; baita nik ere.

Puertas abiertas

Mucha gente recuerda dónde estaba, qué estaba haciendo, cómo reaccionó ante el tejerazo o ante 11S. Luciano, por su parte, no ha olvidado qué hacía una tarde de julio, nueve años antes.

-------------

Estaba con Adela en ‘Itarte Etxea’, un local que el ayuntamiento de Zumarraga había cedido al efímero colectivo cultural ‘Hits & Fits banda’.

Adela estaba en la ‘sala de pintura’, preparando uno de sus trabajos. Luciano por su parte ocupaba la sala central, que daba a la plaza del Ayuntamiento. Estaba cómodamente sentado en un sillón de orejas, con la mirada fija en la estatua del inefable Miguel López de Legazpi, conquistador de las Islas Filipinas. Un bronce frío, de porte soberbio y orgulloso,

la mano izquierda
en la espada
y bajo su bota,
una máscara indígena.


A mitad de camino entre la sala de pintura y la sala principal, habían colocado el ‘loro’, de modo que ambos pudieran escuchar el tema de cheb Mami, que estaba sonando en ese momento.

En ésas estaban cuando Luciano preguntó algo extrañado:

-Adela, esta cinta ¿es en directo?

-Creo que no. Qué extraño. Parece que el ruido viene de fuera.

Efectivamente. Salieron al balcón y comprobaron asombrados que la plaza estaba petada de gente.

¿Por qué?

Días antes, ETA había secuestrado al concejal del PP de Ermua, Miguel Ángel Blanco. En aquel entonces estaba todavía fresca en la memoria el largo secuestro y la liberación del funcionario de prisiones Ortega Lara. Ese revés que empujó a ETA a pegar un órdago a la grande con el secuestro del concejal del PP.

De modo que, aquella tarde de julio, la plaza del ayuntamiento de Zumarraga estaba tan llena como la noche de la tamborrada. El populacho, enfervorizado, dirigía sus gritos a un pequeño grupo –ocho ó diez, no más- de simpatizantes de la izquierda abertzale. Éstos reculaban instintivamente hacia las vallas que protegían la estatua, mientras la gente los rodeada por todos los lados.

Conviene recordar aquí, que en aquella época eran muy frecuentes en los pueblos de Euskadi, las manifestaciones dobles; esto es, frente a la de ‘Gesto’ nunca faltaba una de la izquierda abertzale.

Paradójicamente, fueron aquellos que habitualmente se concentraban tras la pancarta de ‘Gesto’ los que hicieron un corro en torno al pequeño grupo, protegiendo a sus enemigos ancestrales de aquella masa que la tele había echado a la calle.

Pasados unos meses, en las concentraciones se volvieron a quedar los de siempre. Los de ‘Gesto’ se ponían debajo de los arcos del ayunta, y los de la izquierda abertzale, enfrente. Pero desde aquel día de julio, Luciano los veía de una manera distinta. Le parecía que ambos bandos compartían muchas cosas, a pesar de aparecer enfrentados en sus rituales públicos.

Y era cierto. Sus miradas escondían un compromiso común: no abandonar a los suyos. Un deseo común: la paz.

Nadie como ellos para enseñarnos el camino de la dignidad.