Txikitoaren balada

-Mostoa, marikoi hori?

Garai batean ohikoak ziran halako esaldiak Zumarretxuko tabernetan; txikiteroaren erritual sakratua hausteko ausardia zuenak, kritika eta parre guztien helburu bilakatzen zan (eta zer esanik ez emaztea etxean laguntzen bazuen).

Tabernari ohia izanik, Lutxianok gertutik ezagutu zuen txikitero haien errutina:

-Taberna kopurua: hogei bat; asteburuetan 40era hel zitezkeen.

-Txikitero kopurua: goizean zehar handitzen zijoan, baina eguerdian jotzen zuen topea; gutxitan iristen ziran hamarrera.

-Zer edaten zuten: egunsentian 'solysombra' (bideo pornoarekin hobeto irensten zan); goizean, ardo txuria edota beltza gasakin; eta eguerdian, beltza, arratsaldean bezalaxe.

Zorionez edo zoritxarrez, Franko hiltzearekin batera, txikiteroen espeziea galtzeko arriskuan egon zen. 'Demokraziak' tentagarri berriak eskaini zizkien garaiko gazteei, eta tabernarien apalak edari berriez hornitu ziren.

Kontuan hartu beharra dago, alkoholaz gain, bestelako drogek ere berebiziko jakingura sortu zutela gazte jendearen artean: haxixa, heroina, batxuriak, speed-a..., kolokatzeko modu berriak ekarri zituzten.

Garai bateko tabernak ezin izan zuten, beraz, aro berriari aurre egin eta, poliki-poliki, ixten joan ziren. Haien ordez 'pub'ak irekitzen hasi ziran, 80. hamarkadaren hasieran. Zumarretxun, besteak beste, Infernu, HD, Laket, Gaztelekua...

Baina joera hura behin betiko finkatu zuen arrazoi garrantzitsuena ez dut oraindik aipatu: rokanrola.

Ordura arte, tabernak elkarrizketarako lekuak ziran; eulien hotsak eta, batzutan irrati edo telebistarenak, laguntzen zuen txikiteroen hizketa saioa.

Gazteek, berriz, oso azkar ikasi zuten musika kateen bolumena igotzen, horrela entzun behar baitira rokanrola eta bere aldaera guztiak.

Nerabeek nahiago zuten musika 'ona' jartzen zuten tabernetan elkartzea; eta punk-a edo heavy-a bazan, hobe. Han ikasi zituzten himno basatien artean, nola ez, alkoholak ere berea izan zuen. PGBko garaiak ziren haiek:

¡Todo por ella
por la más bella,
todo por la botella!
¡todo por ella
por la mejor
todo por el alcohol!
¡hay que beber
para vivir!
¡todo por ella
por la mejor
todo por el alcohol!



90. hamarkadaren erdialdean, bizi kalitatearen igotzearekin batera, jendearen apetak findu egin ziren. Ardoaren 'kultura' herri osoan zehar zabaldu zen. Hainbat tabernak, ardoaren zapore, kolore eta usaina ezagutzeko ikastaroak antolatu zituzten. Zumarretxun, esaterako, Urretxuko alkate ohiaren ardo merkea ospea galtzen hasi zen; askok eta askok zalantzan jarri zuten mahatsa zeramanik ere. Eta zer esanik ez ardo bereziari buruz. Tabernetan, ardo onduak eskaintzen hasi ziren: Cordovin, Viña Emiliano, Coto, Marqués de Riscal, Pierola...

Aberaskumeen aroa.

-----------------

Esandakoagatik ezin ondorioztatu, beraz, alkoholak gure gizartean indarra galdu duenik, ez eta gutxagorik ere. Izan ere, bihozmina sendatzeko edabe eskatuena da oraindik. Alde hortatik, Vicente Fernandezen abesti honek ez du iraungipen datarik. Gozatu:




Tratando de olvidar
me metí a una cantina
tus besos me faltaban
los exigía mi piel

Yo no podía aceptar
que aquel mar de caricias
hoy fuera un gran desierto
y yo parte de él

Jamás había tomado
y no digo mentiras
yo nunca había tenido
una copa en mi mano

Yo no sabía que el vino
hiciera tanto daño
pero empecé a beber
y así me las tomé:

La primera con agua
la segunda sin agua
y la tercera como agua

Ya no me lastimaban
ni el vino la garganta
ni tus besos el alma

La primera con agua
la segunda sin agua
y la tercera como agua

Y fue pasando el tiempo
y de tanto esperarte
fui perdiendo la calma

(Y fue pasando el tiempo
y el dolor que dejaste
de borracho se calma)

Indiar intermitentziak 2.3

Kali eta amalurra

Devi da Indiako jainkosa garrantzitzuena, eta izen, ezaugarri eta forma desberdinak har ditzake. Horregatik deitzen diote 'mila aurperiko jainkosa'. Kuriosoa. Europako herri preindoeuropar-etan gauza bera gertatu zen. Haiek ere izen mordoa zuten jainkosa berbera aipatzeko.

Deviren irudikapenen artean bi aukeratu ditut. Bata, duen ospeagatik; bestea, ematen duen beldurragatik.

Shakti, energi femeninoaren sinboloa da.

Kalik, denboraren jainkosak, Devi-ren alde iluna agertzen du. Mundua salbatzeko hil dituen gizonen garezurrak daramatza bere lepokoan. Postal honetan bere osotasunean agertzen zaigu:




Kaliren errepresentazioa ikusten zuen bakoitzean, Lutxianori euskal matriarkatua ekartzen zion gogora eta konkretuki, Urretxuko Areitzaga etxe zaharrean oraindikan irakur daitekeen inskripzioa:

'La maldición de la madre abrasa de raíz a padre, hijos y casa'.

-Bero honegatik izango ez balitz -pentsatzen zuen orduan Lutxianok-, emakumeak 'bindi'-a kopetatik kendu, eta rajastandarrak bibotea moztuko balute, inork ez luke zalantzan jarriko hau euskalerriya denik!

Eta parrez hasten zen.

Indiar intermitentziak 2.2

Hinduismoa kristautasunaren ispiluan

Nola ulertu daiteke hinduismoa europar ikuspegitik?

Galdera horren erantzuna erraza da oso: asko kostata.

Burura datorkidan lehen aukera hemengoarekin baliokidetasunen bat bilatzean datza; kristautasunarekin, esate baterako. Modu horretan, galdera zehatzagoa egin genezake:

Hemengo elizak eta hango tenpluak funtzio berbera betezen al dute?

Edo, beste modura esanda,

Zer eragin du tenpluak hinduisten eguneroko bizitzan? Zer demontre egiten dute hinduistek bere tenpluetan?

Kosmogonia hinduan murgildu baino lehen, azken galdera hauek erantzuten saitauko naiz atari honetan.

--------------------


Ez.

Tenplu hinduistaren funtzioa nekez parekatu daiteke ezagutzen ditugun eliza katolikoekin. Baliokidea bilatzeko, gure kultur eta gizarte bizitzako alor funtsezkoaneak elizetan egin beharko genituzke, hau da: eguneroko kontuetaz hitz egin tragotxoa hartzen dugun bitartean, kantatu, mozkortu, ligatu...

Euskalerrian parrokiak tenplu bihurtzeko prestatu dudan errezetatxo honek baliteke kontua gehiago argitzea:

-Osagaiak (5000 pertsonentzat):

Zure herriko parrokia.

-Betegarriak:

Kultur Etxea
Elkarte gastronomikoa
Jubilatuen egoitza
Taberna
Bertso-eskola,
Gaztexea,
Txosnak...,

Betegarriak parrokian sartu (denak batera edo banan-banan, horrek ez dio axola). Betirako irakiten utzi.

---------------------

Aurrekoa berresteko, Adela eta Lutxianok Jaipurren ezagutu zuten gizona ekarri nahi dut honera. Piero zuen izena, eta Veneziatik gertu zegoen herrixka batekoa zan. Hiru hilabate zeramatzan jada Indian, eta gauza asko erakutsi zien Pipieneako bidaiariei. Besteak beste, hinduismoari buruz zekiena:

-Herri txikiatan, bertakoekin harreman estua izatea lortu nuela uste dut. Horretara lagundu zidan 'hindi' hitz batzuk ikastea (zenbakiak, agurrak, hiruzpalau galdera eta ohiko esapide). Horrek guztiak ireki zizkidan hinduen tenpluetako ateak. Horretarako ezinbestekoa da lagun hindu bat izatea, baina besterik ez. Modu horretan ezagutu nuen tenpluen eta erlijiotasunaren funtzioa hinduen bizitzan. Arratsaldean bertaratzen ginan, iluntzen hasten denean. Berriketan pasatzen dute denbora gehiena, alkohola edaten edota marihuana erretzen. Oso harrera ona egiten ninduten bertan. Hinduismoaren jarrera ireki hori da gehien erakartzen nauena.

Horren ostean, Musulmanen kontra ekin zion Pierok. sektatzat hartzen zuen erlijio hura.

-Musulmanentzat, musulmanak ez direnak ez dira esistitzen, fedegabeak dira eta, hargatik, errotik atera behar den belar gaiztoa.

Pieroren hitz horiek bide berriak ireki zituzten Brindavinoren garunean; baina ez zituen bereak egin. Mundu hura epaitzeko hain gutxi zekien ta, oraindiño.

---------------------


Post honen bigarren atalean hinduisten kosmogonian murgilduko gara. Ikuspuntu horretatik ere, kristautasunaren eta hinduismoaren artean, desberdintasunak agerikoak baitira.

Erlijio kristauak jainko bat besterik ez duen bitartean, indian milaka daude, aukeran. Hinduak gustoko duenaren babesa hartzen du, eta jainko edo jainkosak eman dionarekin kontent ez bada, libre da beste bat aukeratzeko. Ospe gehien lortu duten jainkoak, Laxmi eta Ganesh, ez daude arrisku honrretatik libre. Lehenak 'aberastasuna', eta bigarrenak 'zorte ona' opatzen ez badu, nekez eskainiko dizkiete tenpluen atarian eros daitezkeen loreak eta azukrea.




Batek esan lezake hemengo santuak funtzio berbera bete dezakatela, eta ez zaio arrazoirik falta. Baina hor desbertintasunak daudelakoan nago. Izan ere, jainko hinduistei ez zaiei santuei bezainbeste miresten. Haien indarra zalantza jartzen da askotan. Horregatik, jainkoz aldatzea, goizean esnatzea bezain ohikoa bihurtzen da sarritan.

Beste batek ere argudia lezake Lutxianok irratian entzun zuena, Bermeoko Arrantzalearen Museoan dagoen deun baten irudiari buruz, Lazaro santuarena, alegia. Burua falta zaio gaixoari. Eta zergatik? Arrantzarik ez zegoenean marinelek 'egurra' ematen ziotelako.

Alde horretatik, beraz, ez dirudi bi erlijioen arteko aldea hain handia denik. Beste argudio bat bilatuko beharko det.

------------------


Jainko kristaua oso urruti dago gizakien kontuetatik. Ez du defekturik, ez ahultasunik. Gizakiak bekatariak dira bere aurrean.

Indian, ordea, jainkoak gizakiak bezalakoak dira. Bere bi testu sagratuetan (Mahabarata eta Ramayana) traizioak eta interes pertsonala egunerokoak dira. Khrisna da Mahabarata-ren protagonista nagusia. Hinduistei eskaintzen dien eredu etikoa nahiko eztabaidagarria da gure ikuspegitik. Bihotzgabekeria, traizioa, gezurra..., edozerk balio du Mahabaratan kontatzen den gerla irabazteko.

Khrisna-ren jokabideak, indiar gizartean duen isladak harriturik utzi zuen Lutxiano. Betidanik entzun zuen India herri espirituala zala, eta antzerako topikoak, baina hori ez zan errealitatean konplitzen. Aurrerago ikusiko dugun bezala, helburua lortzeko bidea zein den gutxienekoa da beraientzat.

Gandhi kontrakoa erakusten saiatu zan, baina indiarrek ez zuten ulertu, ezin zuten ulertu. Mirestu bai ordea, baina martiar bat balitz bezala. Gizajoa.

Indiar intermitentziak 2.1

Erlijio gutxiagotuak

Post honetan Indiako erlijio minoritarioei buruz ariko naiz, eta hurrengoa hinduismoari eskainiko diot. Ez da nere helburua Indiako erlijioen deskribapen zehatza egitea, gai horrek blog osoa berarentzat merezi baitu. Hori nahi duenak nahi adina argibide eta argazki aurki dezake sarean, Wikipedian, adibidez.

---------------------

Indiako biztanleen gehiengoa hindua da, baina badaude bestelako erlijioak praktikatzen dituztenak ere. Musulmanak, budistak, jainistak, sikh-ak eta kristauak, besteak beste.

Islamiar erlijioa Erdi Aroan ailegatu zan Indiara. Egun, Pakistan eta Bangladesh-en banaketaren ondorioz, populazioaren 10% osatzen dute. Ez da asko, Asia hegoaldeko herrialde gehienak musulmanak direla kontutan hartuta.


Budistak eta jainistak hinduismoaren erro beretik datoz. Izan ere, Buda Shivaren zortzigarren berraragiztatzea da, hinduen arabera. Jainismoa, bestalde, k.o IV. mendean jaio zan, 'Mahavira' profetaren eskutik. Horrek hainbat defektu aurkitu zizkion hindu erlijioari, besteak beste, kasta sistemak zekarren injustizia. Hori dela eta, erlijio berria sortzea erabaki zuen.


Sikhismoa, hindu eta islamiar erlijioen arteko erlazioaren ondorio naturala da. Batetik zein bestetik hartu zuen zerbait. Sikh gizonak oso erraz identifika daitezke. Bere bizarra eta burukoaz ohartzea besterik ez dago.

Indiara joan aurretik, Sikhen aurpegiak, Hollywood-eko pelikuletan agertzen ziren bizardun eta durbantedun gaizkile haiekin lotzen zuen Lutxianok. Eta, behin Indian, Lutxiano asko harritu zan telebistako iragarki batean. Sikh familia zoriontsua agertzen zen, Negurikoen plantako txaletean, zein ona zan edaten ari ziren kakao disolbagarria indiarrei azalduz.

-Topikoak bidaiak agerian uzten dituen gezurrak dira -ezarri zuen Lutxianok-.

Sikh-en janzteko modu berezi hori, nola ez, jainkoren batek agindutakoa zen; jarraibide horiek sikhismoaren 'bost K-k' izenarekin ezagutzen dira. Kuriosoak iruditu zaizkit eta horregatik dakarzkit honera:

* Kesh: ilea luzatzen utzi behar da, ezin da moztu.
* Khanga: ilea biltzeko orratz txikia.
* Karra: metalezko besokoa.
* Kacha: barruko arropa luzea.
* Kirpan: daga txikia: ezin da eraso egiteko erabili.


Sikh gaztetxoak -ile gutxiago daukatelako-, ez dute nagusiak bezain durbante handia eramaten, eta ilearekin egindako pelotatxoagatik ezagutu ditzakegu. Batek baino gehiagok irainak eta parreak jasan behar izan ditu Europara etorri danean, haien itxura xelebrea dela eta. Tristea eta penagarria da batzutan europarra izatea.

80ko hamarkadan, Sikh-ak borroka armatua hasteko zorian izan ziran, estatu propioa lortzeko xedez: 'Khlalistan'. Gatazka Amristar-en piztu zan, Sikhismoaren hiri santuan: abertzale batzuk 'Urrezko Tenplua'-n sartu ziran, eta Indira Ghandi presidenteak ejerzitoa bidali zuen bisita egitera. Horren eraginez, Indira Ghandi akatu zuten bere bi bizkartzain sikh-ak, 1984ko urrian 31ean. Eta ostean, errepresioa. Milaka sikh erre zituzten. Baina horrek ere ez zuen arazoa konpondu; are gehiago, bi erligioen arteko liskarrak areagotu egin zituen.

Eta nola bideratu zan ba, kontu hura? Lortu al zuten sikh-ak bere askatasun gosea asetzea? Horretarako Pavan K. Karma-ren hitz batzuk ekarri nahi ditut honera.

"(...) gaur egun, Punjab-eko politikari sikh-ei zati handiagoa eman zaie administrazioaren gaztan. (...) Indiaren estrategiaren ardatza akordioan datza: Indiako gobernuak, edozein eskakizunaren aurrean amore emateko prest dago, baita mutur-muturreko separatisten aurrean ere. Itun-politika horrek ez du ia mugarik: arerioa lasaitzea, pizgarriak eskaintzea, negoziazio luzeak, lausengu pertsonalak, edo otsoak usoaren mozorroa janztea."

Eta hitz hauek gogoratu ondoren datorkit, nola ez, galdera saihestezina. Ea Euskal Herrian ez ote garen bide berberean. Ez dakit ba, Indiako ereduak hemen balio duen ala ez, hain herri desberdinak izanik. Ikusiko degu...


Kristatuak utzi ditut bukaerarako. Nahikotxo daude Goan, Portugaleko kolonia ohian. Hango mezetan kantzatzen diren abestiak hemengoak baino alaiagoak dira, tropikoan kristau izatearen abantaila!

Goara joaten garen euskaldunok ezin dugu alde batera utzi 'Goa Zahar'-era bisitatxoa, bertako 'Bom Jesus' basilikan napar baten gorputza baitago ikusgai. Norena ote?

Xabierko Prantxiskoarena, noski. Bere gorputz ustelgabeak hor darrai orandino. Bere historia ezagutzen? Beno, 'historia' baino, singularrez, 'historiak' esan beharko genuke. Izan ere Prantxiskoren 'gorputzaren' historia bi ataletan zati daiteke: bata, bizirik zegoenean, eta bestea, hilik.

Prantxiskoren bizitza bi hitzetan kontatuko dut, bigarren atala delako interesatzen zaidana: Loiolako Inazioren laguna gaztetan, Asiara jo zuen kontinente osoa kristautzeko intentzioarekin. Lan eskerga, ez ta? Ardura larriek, hainbeste sinesgabek, bere osasuna nahiko ximurtu zuten, eta hogeitamapiko urtekin hil zan gure jesuita nekaezina.

Baina, arima hil bazen ere, gorputzarekin ez zan gauza bera gertatu. Hilabeteak pasa eta gorputza ez zen usteltzen. Xabierkoaren heriotzatik urtebetera, bere gorputza Goara eramatea erabaki zen, 'Bom Jesus' basilikara. Gorputzak berean jarraitzen zuen. Orduan hasi zen Xabierko Prantxiskoren gorputz ustelgabearen mitoa. Asko eta askok mirari baten aurrean zeudela sinetsi zuten. Eleizak bi jesuita bidali zituen miraria egia ote zen erabakitzera. Bularrean zeukan zauri batean sartu omen zuten eskua eta, handik atera eta garbitu zituztenean, halako zerbait idatzi zuten: "eskuak kendu genituenean, odolez blai eginda zeuden, eta ez zeukan usain txarrik".

Guzti hori XV. menedean gertatu zan, baina beatifikazioak hurrengo mendera arte itxaron behar izan zuen. Ordurako, erlikia ehiztariak lanean zeuden jada Xabierkoaren gorputz ustelgabean: 1614an eskubiko besoa kendu zioten; 1636ean eskubiko omoplatoa; geroxeago barruko organoei iritsi zitzaien txanda. XVII. mendean, Prantxiskoren gorputzak itxura penagarrian zeukan. Orduan erabaki zuten kristalezko kutxa batean gordetzea. Gaur egun, 10 urtean behin ikus daiteke. Beraz, Adelaren argazkitxo hauekin konformatu beharko gara.





Lutxiano bere herrikidea agurtzen saiatu zan baina Prantxizko gaixoak ez zuen besoa altxatu ere egin.





Hurrengo posterako utziko dut Indiako erligio nagusia, zalantzarik gabe kristauena baino askoz dibertigarriagoa, praktikoagoa eta, batez ere, ez hain siniestroa.


---------------------

Posteskriptuma:

Hona hemen aipatu autorearen liburuaren erreferentzia. Ondo pentsatutako liburua, mamitsua eta oso landua. Hurrengo post-ean ere bere lekua izango dute bertan aipatzen diren datu zein iritziak.

-Pavan K Karma. 'La India en el siglo XXI'. Ariel argitaletxea. Bartzelona. 2006.

Indiar intermitentziak 1.0

Agurra












Zorte on, Mister Gorsky

2006ko irailaren 8a, igandea. Lutxiano ohean dago ametsetan. Ilargian dago, harri batean eserita. Bi pertsonei begira ari da: bata, Iparragirre da, perretxiku haluzinogenoen bila dabil, bastoia, txapela, otarra eta guzti; besteak Mister Gorsky du izena, pantaloiak belaunera arte ditu jaitsita eta korrika dabil, hara eta hona, nahiko era deserosoan.

Bapatean esnatu da Lutxiano. Goizeko hamarrak dira. Ametsa buruan du oraindik.

-Iparragirre, nondik datorren badakit. Álvarez Raboren komiki batean irakurri nuen aspaldi...,




-... baina Mister Gorsky horrek, zer demontre egiten du nere ametsean?

Ohetik jaiki da Lutxiano. Teontzia urez bete eta sutan jarri du. Te txinatarra hartzen du goizero, baina bukatzen ari zaio jada. Eta Ai Tuok uztailera arte ez du gehiago ekarriko.

Ai Tuo Lutxiano eta Adelaren lagun gasteiztarra da, Txinan bizi da orain dela sei urte.

-Ai Tuo! -Lutxianoren begiak dir-dir- Ai Tuok kontatu zidan Mister Gorkyren istorioa!

Lutxianok Ai Tuorekin izandako berbaldi hura gogoratu zuen:

-Ba al dakizu zer esan zuen Neil Amstrong astronautak ilargia zapaldu zuen unean?

Lutxianori, orduan ere, Álvarez Raboren aipatu komiki berbera etorri zitzaion burura.




-Baietz uste det -erantzun zion Lutxianok bere buruarekin kontent-. Honen antzeko zerbait: 'honako pauso hau, gizon batentzat, oso txikia da; gizateriarentzat, berriz, sekulako jauzia'.

-Klaro, hori edonork daki, oso esaldi famatua da. Descartesena edo Vujadin Boscov-ena bezain famatuak. Baina esaldi horren ostean beste hitz batzuk ere esan zituen, lau konkretuki: 'zorte on, Mister Gorsky'.

-A bai? Ez nekien. Banengoen ba, ni, galdera hori errezegia zela. Eta zergatik esan zituen ba hitz horiek?

Lutxianok ixilik entzun zuen Ai Tuo-ren azalpena. Amaitu arte ez zuen hitzik egin.

-Adarra jotzen, Ai Tuo?

-Ez, Lutxiano, benetan diotsut. Inoiz gezurretan ikusi al nauzu? -Egia zan hura. Ai Tuok askotan kontatzen zizkion harrien azpitik ateratako istorio xelebreak, baina beti ematen zion esandakoa baieztazeko iturri fidagarriren bat. Kasu horretan ez, ordea.

Horregatik, Mister Gorskyren istorioa lagunei kontatzen zienean, ez zituen argumentu asko aurkitzen, kontatutakoa egia zen ala ez frogatzeko.

-Lagun batek kontatu zidan.

-A bai???

-----------

Goizeko hamarrak dira. Lutxiano tea hartzen ari da Pipieneako arma-gelan. Konputagailuaren aurrean dago. Honako hitz hauek idatzi ditu bilatzailean:

amstrong+gorsky

Bigarren loturan egin du klik. Astronautari egindako elkarrizketa bat dator, gaztelerara itzulita. Lutxianok adi-adi irakurtzen ditu hitz gorriak. Lerro batzuk jaitsi ditu arratoiarekin. Orduan ikusi du, teari zurrupada ematen dion bitartean.

-----------

Tea Lutxianoren alkandora berotzen ari da, pozik dago, hala ere. Orain bai, beldurrik gabe konta dezake 'zorte on, Mr Gorsky' esaldiaren atzean dagoen istorioa:

Neil Amstrong-ek 1996ean argitu zuen misterioa, Floridan. Hitzaldiaren osteko galderak erantzuten ari zen. Kazetari batek, astronautak 26 urte lehenago esandako hitzak gogoratu zizkion. Eta, inork espero ez bazuen ere, galdera erantzuteko prest azaldu zan.

-Mende laurdena pasa da esaldi hura bota nuenetik, eta Gorsky jauna hilda dago jada. Ez dago, beraz, enigma ixilean mantentzeko arrazoirik -Neilek ur pixka bat edan zuen jarraitu aurretik-. Beisbolera jokatzen ari nintzen lagun batekin nere etxeko atarian. Honek, hain fuerte eman zion pelotari, bizilagunen etxeraino bidali zuela. Bizilagun hoiek Gorsky senar-emazteak ziren. Pilota, Gorskytarren logelako lehioaren parean pausatu zen. Neil pilota hartzera joan zenean, Gorsky andrearen ahotsa entzun zuen. Garrasika ari zen. Honako hau esaten ari zitzaion bere senarrari:

-Sexu orala? Sexu orala nahi al duk? Bizilagunen semea ilargitik pasiatzen ez den artean, ez duk inoiz sexu oralik izango!

Txoria

Udazken hartan, Pipieneako teilatuak gonbidatu bat zeukan. Iparretik zetorren txori batek Zumarragan atseden egun batzuk hartu nahi zituen, antza, eta horretarako, Eitzako auzoa aukeratu zuen. Bakarrik zebilela zirudien, Lutxianok behintzat, ez zuen lehiotik hura bezalako beste txoririk ikusi.




Galduta agian? Zer deritzozu Lutxiano?

-Ez det uste. Txorien noraeza ezin daiteke gizakienarekin konparatu. Txoriak oso argi dauka bere norabidea, udazkenaren hasiera honetan. Gizakien kasuan, berriz, arraza nomadak desagertzear daude.

Lutxiano gustora zegoen, lehioan jarrita, bere bizilagun berriaren salto eta txiribueltak txalotzen. Halako batean, hau esan zion txoriari:

-Hegoaldeko bidea jarraitu aurretik, utziko al didazu abesti bat dedikatzen?

Gelara sartu eta KD urdin bat hartu zuen apaletik.



'Tudo Azul'. Diska paregabea. Marisa Montek, ongi abesteaz gain, bere lurraldeko musika oso ondo ezagutzen duela erakusten digu. Ry Cooder-ek, cuban Buena Vista Social Club-ekin egin zuen bezalaxe, Marisak bere herrialdeko musikaren 'guardia zaharra' elkartzea lortu zuen.

Lutxianok KDa musika-katean sartu zuen.

-Aber...15. kortea, 'Minha Vontade'... Bai, hau da. Play. Vol. +++++++. Zuri eskainia, txori bakarti hori!



------------------

Fitxa teknikoa eta letrak

'Minha Vontade' abestia 1955 urtekoa da. Bertsio honetan musikari hauek parte hartzen dute:

Violao: Paulao
Vozes femininas: Tía Eunice, Tía Doca, Áurea María e Surica
Convidada especial: Cristina Buarque


LETRA

quero viver como passarino
cantar, voar, sem direçao
quando eu quiser construir meu ninho
hei de encontrar um coraçao

por enquanto eu quero viver
com toda a libertade
saltando aqui, pousando ali
essa e a minha vontade

nao, eu nao quero prisao
par o meu coraçao, eu nao quero
sera bem triste meu fim
se eu nao conseguir levar minha vida assim


LETRAREN ITZULPENA

txoria bezala bizi nahi dut
xederik gabe abestu eta hegan egin
baina nere kabia eraiki aurretik
bihotz bat arkitu behar dut

askatasun osoz
bizi nahi dudalako
hemen salto, han pausatu
hori da nere borondatea

ez, ez dut nahi presarik
ene bihotzean ez dut nahi
ene bizitza oso tristea izanen da
horrela altxatzea lortzen ez badut

------------------------

Oraindik gose bazaude, txori izan nahi duen beste bat aurki daiteke patxitraperon. Kasu horretan ere irudi ederra dakarkigu poetak: txoria lotan ari da, hegan egiten duen bitartean. Baina txori honek, besteak ez bezela, ez du non pausatzerik, ez du teilaturik aurkitzen.